Thừa ủy quyền của Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa Đầu Thanh Tùng đã trao Chứng nhận Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia Lễ hội Chá Mùn cho lãnh đạo và Nhân dân xã Yên Thắng.

Phát biểu tại buổi lễ, ông Đầu Thanh Tùng ghi nhận và đánh giá cao tinh thần gìn giữ, trao truyền kho tàng văn hóa phong phú của đồng bào dân tộc Thái. Ông khẳng định, việc Lễ hội Chá Mùn được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia là niềm vinh dự, tự hào không chỉ của người Thái mà còn của cộng đồng các dân tộc trên địa bàn tỉnh. Đây là một trong 28 di sản văn hóa phi vật thể của Thanh Hóa được đưa vào Danh mục Di sản quốc gia.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh đề nghị Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch phối hợp hướng dẫn, hỗ trợ xã Yên Thắng kiểm kê, bảo tồn, phục hồi và tổ chức thực hành lễ hội đúng quy định, đồng thời xây dựng Đề án “Bảo tồn và phát huy giá trị Lễ hội Chá Mùn giai đoạn 2025–2030”, phát huy vai trò chủ thể của người dân, nghệ nhân, già làng, Người có uy tín; khuyến khích thế hệ trẻ học tập, kế thừa và sáng tạo để di sản được tiếp nối bền vững.

Lễ hội Chá Mùn là lễ hội tín ngưỡng dân gian đặc sắc của đồng bào Thái đen ở xã Yên Thắng, được tổ chức vào tháng 9 hoặc tháng 10 âm lịch hằng năm. Theo truyền thuyết, xưa kia người dân Mường Lúm thường xuyên mắc bệnh tật, được Pó Then – vị thần cai quản Mường Trời – cảm thương và sai thần y xuống cứu chữa. Sau khi được cứu, mo Mùn đã lên Mường Trời tạ ơn và học nghề chữa bệnh, từ đó hình thành nghi lễ Chá Mùn để tưởng nhớ và tri ân Pó Then.

Nghi lễ chính của lễ hội gồm: mời Pó Then và linh hồn các thầy mo quá cố về dự lễ, gọi vía người bệnh, đón khách và thần linh cai quản địa phương, cùng các phần múa xòe, hát khắp, diễn xướng dân gian. Lễ vật cúng gồm 31 mâm cỗ với xôi, gà, lợn, cá nướng, rượu, hoa quả… thể hiện lòng thành kính với thần linh và tổ tiên.

Sau phần lễ trang nghiêm là phần hội rộn ràng, nơi người dân cùng nhau múa xòe, hát khắp, kể chuyện về mo Mùn và Pó Then, tạo nên không khí thiêng liêng, ấm áp, gắn kết cộng đồng. Khi lễ kết thúc, mo chủ làm lễ tiễn Pó Then và các linh hồn về Mường Trời, khép lại một mùa lễ hội an lành và hẹn gặp lại vào năm sau.