Tập huấn, phối hợp chuyên môn và mở rộng mô hình truyền thông

Theo bà Phùng Thị Hương Hạnh, Chi cục trưởng Chi cục Dân số TP Đà Nẵng, sàng lọc trước sinh và sơ sinh là nhiệm vụ trọng tâm theo Nghị quyết 21 và Kết luận 149 của Bộ Chính trị. Ngay từ đầu năm, Chi cục đã giao chỉ tiêu cụ thể cho từng địa phương; đồng thời, sau khi sáp nhập địa bàn Đà Nẵng - Quảng Nam, đơn vị đã tiến hành khảo sát thực tế để xây dựng kế hoạch tổng thể phù hợp đặc thù miền núi.

Công tác tập huấn được triển khai mạnh mẽ. Các lớp đào tạo dành cho cán bộ dân số cấp xã, phường, đặc biệt là lực lượng cộng tác viên, những người “đi từng ngõ, gõ từng nhà, rà từng đối tượng” giúp nâng cao kỹ năng tư vấn, cập nhật kiến thức và tạo chuyển biến rõ rệt trong truyền thông tại cơ sở. 

Cùng với đó, Chi cục còn tổ chức tập huấn cho người uy tín trong cộng đồng, các già làng, trưởng bản và thành viên các câu lạc bộ tiền hôn nhân, nhằm giúp các cặp đôi trẻ hiểu rõ lợi ích của sàng lọc trước sinh, sơ sinh và chủ động tiếp cận dịch vụ.

Nhiều mô hình truyền thông cộng đồng phù hợp với vùng cao đã được triển khai. Tại các thôn, bản, hoạt động họp nhóm phụ nữ, phát thanh bằng tiếng dân tộc, sử dụng tranh ảnh trực quan, trình chiếu video minh họa giúp thông điệp trở nên sinh động, dễ hiểu. Nhờ sự gần gũi về ngôn ngữ và hình thức, người dân tiếp nhận thông tin thuận lợi hơn, từ đó tỷ lệ bà mẹ chủ động đi khám thai, kiểm tra sức khỏe thai kỳ có xu hướng tăng lên.

Chính quyền địa phương vào cuộc, tăng cường trang thiết bị và nhân lực

Tại xã miền núi cao Phước Năng, nội dung về dân số và phát triển được đưa vào kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội hằng năm. Ông Vũ Đình Cuối, Phó Chủ tịch UBND xã, cho biết địa phương đặc biệt chú trọng các nhiệm vụ, như giảm tảo hôn, nâng cao sức khỏe sinh sản, phòng ngừa suy dinh dưỡng trẻ em, vận động người dân khám thai định kỳ, đồng thời phát huy vai trò của người uy tín và cộng tác viên dân số trong tuyên truyền.

Ngành y tế TP Đà Nẵng cũng từng bước tăng cường nhân lực, bổ sung trang thiết bị để triển khai dịch vụ sàng lọc tại vùng khó khăn. Tuy nhiên, theo bà Phùng Thị Hương Hạnh, tỷ lệ sàng lọc hiện vẫn chỉ dưới 10%, rất thấp so với yêu cầu đặt ra. Do đó, trong 6 tháng cuối năm và các năm tiếp theo, ngành dân số sẽ tiếp tục triển khai các giải pháp quyết liệt nhằm nâng tỷ lệ này, hướng đến bảo đảm mọi thai phụ và trẻ sơ sinh đều có cơ hội được tiếp cận dịch vụ sàng lọc.

Một trong những giải pháp quan trọng, là việc Chi cục Dân số phối hợp với các trung tâm y tế khu vực ký kết hợp đồng chuyên môn với Trung tâm sàng lọc sơ sinh Huế và Trung tâm sàng lọc của Bệnh viện Phụ sản - Nhi Đà Nẵng. Việc liên kết này giúp thai phụ và trẻ sơ sinh ở vùng sâu vùng xa thuận tiện hơn trong việc xét nghiệm, giảm thời gian di chuyển và chi phí cho người dân.

Bên cạnh đó, công tác thống kê, báo cáo được hiện đại hóa thông qua hệ thống Google Form. Nhờ cơ chế cập nhật số liệu theo thời gian thực, các địa phương có thể theo dõi chi tiết tỷ lệ sàng lọc ở từng xã, từng thôn, nhanh chóng phát hiện các trường hợp bất thường cần hỗ trợ hoặc can thiệp kịp thời. Đây là cơ sở để ngành dân số xây dựng báo cáo chính xác, kịp thời và điều chỉnh chiến lược phù hợp với thực tế tại địa phương.

Dù còn đối mặt nhiều thách thức do điều kiện địa hình, nhận thức còn hạn chế và khó khăn về nguồn lực, sự kiên trì vào cuộc của ngành dân số cùng sự đồng hành của chính quyền các cấp đang từng bước tạo chuyển biến rõ rệt. Các dịch vụ sàng lọc trước sinh và sơ sinh đang tiếp cận gần hơn với vùng sâu, vùng xa, mang lại cơ hội chăm sóc sức khỏe sinh sản an toàn và khoa học cho đồng bào.

Việc mở rộng tiếp cận dịch vụ không chỉ góp phần giảm thiểu dị tật bẩm sinh, nâng cao sức khỏe bà mẹ và trẻ em mà còn tạo nền tảng vững chắc để nâng cao chất lượng dân số, bảo đảm thế hệ tương lai được chăm sóc toàn diện. Đây là bước đi quan trọng hướng tới mục tiêu phát triển bền vững của các địa phương miền núi và của TP Đà Nẵng trong những năm tiếp theo.

Việc đưa dịch vụ sàng lọc trước sinh và sơ sinh đến gần hơn với đồng bào miền núi không chỉ là câu chuyện về trang thiết bị hay hạ tầng y tế, mà còn là bài toán tổng thể về nhận thức, nguồn lực, sự đồng hành của cả hệ thống chính trị. 

Từ những nỗ lực thầm lặng của đội ngũ cộng tác viên dân số đến quyết tâm của chính quyền địa phương và ngành dân số thành phố, các giải pháp đang từng bước phát huy hiệu quả, giúp nhiều bà mẹ được tiếp cận dịch vụ kịp thời, nhiều trẻ em chào đời khỏe mạnh hơn.

Dù tỷ lệ sàng lọc tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi vẫn ở mức thấp, những kết quả bước đầu cho thấy hướng đi đã đúng. Khi người dân hiểu hơn về lợi ích của sàng lọc, khi kỹ thuật được kết nối thuận lợi hơn với tuyến trên, khi chính quyền tiếp tục đặt nhiệm vụ nâng cao chất lượng dân số vào trọng tâm phát triển kinh tế - xã hội, khoảng cách y tế giữa miền núi và miền xuôi sẽ càng được thu hẹp.

Đầu tư cho sàng lọc trước sinh và sơ sinh chính là đầu tư cho tương lai, bảo đảm thế hệ trẻ em sinh ra có cơ hội phát triển toàn diện, góp phần xây dựng chặng đường phát triển bền vững cho các địa phương miền núi trong những năm tới.