“Gieo hạt” nhận thức sớm

Mù Cang Chải là địa bàn miền núi của tỉnh Lào Cai, nơi có đông đồng bào DTTS sinh sống. Trên địa bàn còn nhiều thôn, bản đời sống người dân còn nhiều khó khăn, trình độ dân trí không đồng đều. Đã có thời gian dài, tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống từng là vấn đề nhức nhối, để lại hệ lụy lâu dài đối với sức khỏe sinh sản, chất lượng dân số, việc học tập và tương lai của thanh thiếu niên nơi đây

Nhận diện rõ thực trạng đó, Trường THPT Mù Cang Chải xác định phòng, chống tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống không phải là hoạt động phong trào mang tính thời điểm mà là nhiệm vụ xuyên suốt, gắn chặt với mục tiêu giáo dục toàn diện học sinh DTTS.

Thầy Bùi Văn Chuyển, Hiệu trưởng Trường THPT Mù Cang Chải, chia sẻ: “Với đặc thù là trường vùng cao, trên 98% học sinh là người DTTS, Nhà trường luôn coi việc trang bị kiến thức pháp luật, kỹ năng sống, đặc biệt là phòng chống tảo hôn, là một phần quan trọng của giáo dục nhân cách. Nếu làm tốt ở trường, các em sẽ trở thành tuyên truyền viên tích cực khi trở về gia đình, bản làng”.

Một trong những điểm nhấn trong công tác phòng, chống tảo hôn tại Trường THPT Mù Cang Chải là việc lồng ghép tuyên truyền ngay từ dịp khai giảng năm học. Không chỉ dừng lại ở những thông điệp chung chung, nhà trường tổ chức các buổi sinh hoạt đầu năm với chuyên đề riêng về Luật Hôn nhân và Gia đình, tác hại của tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống.

Trong các buổi tuyên truyền, giáo viên chủ nhiệm, giáo viên môn Giáo dục công dân, giáo viên môn Sinh học đã sử dụng hình thức gần gũi, dễ hiểu, gắn với tình huống thực tế tại địa phương. Học sinh được tham gia trao đổi, đặt câu hỏi, thảo luận nhóm, từ đó tự rút ra bài học cho bản thân.

Em Khang Thị Dông, học sinh lớp 12, Trường THPT Mù Cang Chải, bày tỏ: “Trước đây, em chỉ nghe người lớn nói lấy chồng sớm là bình thường. Nhưng sau khi được thầy cô phân tích về pháp luật và hậu quả, em hiểu rằng tảo hôn sẽ làm mình bỏ học, vất vả và ảnh hưởng đến sức khỏe. Em nghĩ học sinh chúng em cần học thật tốt trước khi nghĩ đến chuyện lập gia đình”.

Không dừng lại ở thời điểm khai giảng, Nhà trường đặc biệt chú trọng các đợt tuyên truyền cao điểm trước kỳ nghỉ Tết Nguyên đán và trước kỳ nghỉ hè - những khoảng thời gian học sinh trở về địa phương dài ngày, dễ chịu tác động từ phong tục, tập quán cũ.

Trước mỗi kỳ nghỉ, nhà trường tổ chức sinh hoạt toàn trường, nhấn mạnh thông điệp “Nói không với tảo hôn”, yêu cầu học sinh ký cam kết không vi phạm quy định của pháp luật về hôn nhân và gia đình. Đồng thời, giáo viên chủ nhiệm cũng phối hợp chặt chẽ với gia đình, thường xuyên giữ liên lạc để kịp thời nắm bắt tình hình học sinh.

Thầy Bùi Văn Chuyển cho biết: “Trước kỳ nghỉ hè, chúng tôi đặc biệt lo lắng cho học sinh cuối cấp. Ngoài việc ôn tập kiến thức, giáo viên còn nhắc nhở các em giữ vững mục tiêu học tập, không nghe theo lời rủ rê kết hôn sớm. Nhiều em đã chủ động chia sẻ với thầy cô khi gia đình có ý định gả chồng, gả vợ sớm, để nhà trường cùng phối hợp can thiệp”.

Khi nhà trường, công an và cộng đồng cùng vào cuộc

Một yếu tố then chốt tạo nên hiệu quả trong công tác phòng, chống tảo hôn tại Trường THPT Mù Cang Chải chính là sự phối hợp thường xuyên, thực chất với lực lượng công an và chính quyền địa phương.

Công an xã định kỳ phối hợp với nhà trường tổ chức các buổi tuyên truyền pháp luật, cung cấp thông tin cụ thể về các quy định xử phạt đối với hành vi tảo hôn, tổ chức hôn nhân cận huyết thống. Qua đó, học sinh không chỉ hiểu “không nên” mà còn biết “không được” theo quy định của pháp luật.

Đại úy Lương Hà Tú, Phó trưởng Công an xã Mù Cang Chải đánh giá: “Nhà trường là môi trường rất quan trọng để phòng ngừa tảo hôn từ sớm, từ xa. Qua phối hợp với Trường THPT Mù Cang Chải, chúng tôi nhận thấy nhận thức của học sinh đã có chuyển biến rõ rệt. Nhiều trường hợp nguy cơ tảo hôn được phát hiện sớm và ngăn chặn kịp thời, không để xảy ra vi phạm".

Bên cạnh đó, nhà trường còn phối hợp với UBND xã, các tổ chức đoàn thể như Đoàn Thanh niên, Hội Phụ nữ để thống nhất thông tin, quản lý học sinh trong thời gian nghỉ học, tạo “mạng lưới” bảo vệ các em khỏi nguy cơ tảo hôn.

Điều đáng ghi nhận là công tác phòng, chống tảo hôn tại Trường THPT Mù Cang Chải không chỉ dừng lại ở việc truyền đạt một chiều, mà đã tạo được sự chuyển biến từ nhận thức sang hành động tự giác của học sinh.

Nhiều học sinh đã trở thành “cầu nối” tuyên truyền ngược trở lại gia đình, bản làng, góp phần lan tỏa thông điệp tích cực về học tập, lập thân, lập nghiệp trước khi lập gia đình.

Theo đánh giá của nhà trường và lực lượng công an, những năm gần đây, không có học sinh của Trường THPT Mù Cang Chải vi phạm tảo hôn trong thời gian học tập tại trường. Số trường hợp có nguy cơ giảm rõ rệt so với trước đây, đặc biệt là ở học sinh nữ.

Thầy Bùi Văn Chuyển, Hiệu trưởng Trường THPT Mù Cang Chải nhận định: “Kết quả này cho thấy khi nhà trường làm tốt công tác giáo dục, phối hợp chặt chẽ với gia đình, công an và chính quyền, thì tảo hôn hoàn toàn có thể được ngăn chặn từ gốc. Quan trọng nhất là phải kiên trì, làm thường xuyên, liên tục”.

Lực lượng Công an địa phương cũng khẳng định, mô hình phối hợp với nhà trường là một trong những giải pháp hiệu quả, góp phần giảm áp lực cho công tác xử lý vi phạm, chuyển trọng tâm sang phòng ngừa.

Trong thời gian tới, Trường THPT Mù Cang Chải tiếp tục xác định phòng, chống tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống là nhiệm vụ lâu dài. Nhà trường sẽ đổi mới hình thức tuyên truyền, tăng cường các hoạt động trải nghiệm, diễn đàn học sinh, mời chuyên gia, cán bộ y tế, pháp luật đến trao đổi trực tiếp.

Bằng những cách làm bài bản, phù hợp với đặc thù vùng cao, Trường Mù Cang Chải đang góp phần quan trọng vào việc bảo vệ quyền học tập, quyền được phát triển toàn diện của học sinh DTTS, từng bước đẩy lùi tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống vì một tương lai bền vững cho Mù Cang Chải hôm nay và mai sau.