“Giữ lửa” bản sắc văn hóa truyền thống

H’Uyên Niê là người dân tộc Mnông nhưng lại đóng vai trò là người “giữ lửa” cho những giá trị văn hóa truyền thống và “dẫn dắt” những người phụ nữ Gia Rai làm du lịch cộng đồng. Có nhiều năm gắn bó với đồng bào Gia Rai, nên chị thấu hiểu sâu sắc những khó khăn, thiệt thòi của phụ nữ DTTS. Chị đã chủ động xây dựng mô hình “Tổ liên kết du lịch cộng đồng làng Kép” - một sáng kiến sáng tạo gắn kết giữa bảo tồn văn hóa truyền thống với phát triển kinh tế bền vững.

Ban đầu, Tổ liên kết chỉ có 15 thành viên là những nghệ nhân dệt thổ cẩm và đan lát. Đến nay Tổ đã phát triển lên hơn 74 nghệ nhân, trong đó có 30 hội viên nữ chuyên dệt vải, 7 nghệ nhân đan lát và hơn 35 nghệ sĩ nam trong đội cồng chiêng, tạc tượng. Tổ còn có 5 em nhỏ tham gia làm mẫu ảnh, góp phần quảng bá sản phẩm văn hóa truyền thống đến gần hơn với du khách.

Không chỉ dừng lại ở bảo tồn nghề truyền thống, Tổ liên kết còn cung cấp đa dạng dịch vụ du lịch như: Trải nghiệm dệt thổ cẩm, kéo sợi, nhuộm vải, tạc tượng, biểu diễn cồng chiêng, múa xoang, thưởng thức ẩm thực đặc sắc như rượu ghè, cơm lam, gà nướng... Đồng thời, du khách còn được tham quan các địa danh nổi tiếng như thác Công Chúa, hồ Ia Mơ Nông, suối đá đĩa, thủy điện Ia Ly.

Những nỗ lực không ngừng nghỉ của chị H’Uyên Niê đã mang lại hiệu quả rõ rệt. Mỗi năm, Tổ liên kết thu hút hơn 5.000 lượt khách, trong đó có khoảng 40% là khách quốc tế. Thu nhập bình quân từ các hoạt động du lịch đạt khoảng 150 triệu đồng/năm, góp phần cải thiện đời sống cho hàng chục hộ gia đình trong làng. Sản phẩm thổ cẩm “Jrai ơi” của Tổ liên kết còn vinh dự đạt chứng nhận OCOP 3 sao vào tháng 11/2024 - một minh chứng sống động cho nỗ lực kết hợp giữa truyền thống và đổi mới.

Bên cạnh phát triển kinh tế, chị H’Uyên Niê còn đặc biệt chú trọng đến yếu tố bảo tồn văn hoá. Chị vận động lớp trẻ học nghề truyền thống, học đánh cồng chiêng, dệt vải, đan lát để kế thừa di sản cha ông. Nhờ những đóng góp nổi bật đó, chị H’Uyên Niê đã đạt nhiều giải thưởng như: Giải Nhất cuộc thi “Phụ nữ khởi nghiệp” cấp tỉnh, giải đặc biệt khu vực miền Trung - Tây Nguyên, giải khuyến khích toàn quốc do Trung ương Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam tổ chức.

Mô hình cần được nhân rộng

Mô hình du lịch cộng đồng gắn với bảo tồn văn hóa do chị H’Uyên Niê làm Chủ nhiệm đã trở thành điểm sáng trong phong trào thi đua yêu nước giai đoạn 2020 - 2025 tại địa phương.

Hiệu quả của mô hình cũng đã được các cấp chính quyền ghi nhận và hỗ trợ mạnh mẽ. Dự án ADB đã đầu tư hơn 13 tỷ đồng cho 5 hạng mục quan trọng tại làng Kép 1, bao gồm: Khu nhà cộng đồng lớn nhất 5 tỉnh Tây Nguyên; khu lưu trú du lịch với đầy đủ tiện nghi; khu giọt nước truyền thống; khu vườn tượng nhà mồ và con đường bê tông dài hơn 4 km dẫn đến thác Công Chúa, một thắng cảnh nổi bật của xã Ia Ly.

Bên cạnh đó, chị H’Uyên Niê cũng chủ động kết nối với các trường, tổ chức nhiều lớp tập huấn nâng cao năng lực như: Lớp đào tạo nghiệp vụ du lịch cộng đồng, tập huấn khởi nghiệp, khởi sự kinh doanh, phát triển kinh tế dựa vào nội lực cộng đồng… Những lớp học này không chỉ truyền cảm hứng mà còn cung cấp kỹ năng thực tế giúp người dân nâng cao năng lực làm du lịch bền vững.

Theo Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Gia Lai, làng Kép đang được định hướng trở thành một trong những điểm du lịch cộng đồng trọng điểm của tỉnh. Đây là kết quả từ nỗ lực chung, trong đó có vai trò nổi bật của những người tiên phong như chị H’Uyên Niê.