Buôn Tơ Lơ, xã Ea Na, tỉnh Đắk Lắk có gần 300 hộ, với hơn 1.400 nhân khẩu, trong đó đồng bào dân tộc Ê Đê chiếm tới 72% dân số. Những năm trước đây, tảo hôn từng là nỗi trăn trở của buôn làng, khi không ít em mới 14 - 15 tuổi đã lập gia đình, dang dở con chữ, sớm đối mặt với gánh nặng mưu sinh và nhiều hệ lụy về sức khỏe, xã hội.

Trong thời gian qua, với sự kiên trì tuyên truyền của các cấp chính quyền, ngành, hội, đoàn thể và Ban tự quản buôn, tình trạng tảo hôn ở Tơ Lơ đã giảm rõ rệt. Những tờ rơi, buổi chiếu phim lưu động, các buổi sinh hoạt cộng đồng không còn là hoạt động hình thức, mà dần trở thành kênh thông tin, đưa pháp luật, kiến thức hôn nhân, gia đình đến gần hơn với người dân, nhất là thanh thiếu niên.

Cầm tờ rơi tuyên truyền về tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trên tay, em H’Nhen Êban, học sinh lớp 11 ở buôn Tơ Lơ, chăm chú đọc từng dòng. Em chia sẻ: Trước đây kiến thức về giới tính, hôn nhân của em còn rất hạn chế.

 Mỗi khi có đoàn chiếu phim, tuyên truyền lưu động, em thường đi cùng mẹ. Qua những bộ phim ngắn về tảo hôn, em hiểu rằng lấy chồng sớm không chỉ khiến bản thân vất vả, làm bố mẹ lo lắng, mà còn ảnh hưởng đến cả cộng đồng.

“Lấy chồng, sinh con khi chưa đủ tuổi sẽ làm dang dở việc học, ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của mẹ và bé. Trẻ sinh ra trong các gia đình tảo hôn thường thiếu thốn, thiệt thòi. Tham gia các buổi tuyên truyền, em có thêm kiến thức để nhắc nhở bạn bè, người thân cùng có ý thức phòng, chống tảo hôn. Bản thân em sẽ cố gắng học tập để sau này chăm lo được cho gia đình và giúp ích cho buôn làng”, H’Nhen bộc bạch.

Theo ông Y Kranh Niê, Trưởng buôn Tơ Lơ, những năm trước, mỗi năm, trong buôn đều có vài trường hợp tảo hôn. Khi nắm thông tin, Ban tự quản buôn cùng các hội, đoàn thể đều đến tận gia đình tuyên truyền, vận động. Không áp đặt hay phê phán, cán bộ buôn làng nhẹ nhàng phân tích những hệ lụy của việc kết hôn, sinh con sớm.

“Chúng tôi vừa nói với các cháu, vừa vận động phụ huynh. Con cái đang tuổi học hành mà phải ở nhà chăm con, làm lụng thì thiệt thòi lắm. Kiên trì vận động, đến nay tình trạng tảo hôn đã giảm rõ rệt, năm 2024 buôn chỉ còn một trường hợp kết hôn chưa đủ tuổi, năm 2025, buôn Tơ Lơ không có trường hợp tảo hôn”, ông Y Kranh cho biết.

Không chỉ ở buôn Tơ Lơ, những tín hiệu tích cực còn đến từ buôn Ba Na, xã Ea Rốk, nơi từng được xem là “điểm nóng” về tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống, nay trở thành điểm sáng trong công tác phòng, chống tảo hôn.

Buôn Ba Na được thành lập năm 2002 với 54 hộ, đến nay thôn có 126 hộ với 9 thành phần dân tộc. Ngày mới thành lập, cả buôn đều là hộ nghèo. Nhà nước hỗ trợ đất ở, nhà ở và đất sản xuất để người dân yên tâm bám buôn, lập nghiệp.

Tuy nhiên, nhiều tập quán lạc hậu tồn tại đã tác động mạnh đến đời sống của người dân, đặc biệt là vấn đề tảo hôn, sinh đông con diễn ra khá phổ biến.

Trưởng buôn Ba Na Hoàng Đế Viện chia sẻ: Khó khăn kinh tế khiến nhiều gia đình để con cái kết hôn sớm. Các cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương, hệ thống chính trị thôn tuyên truyền thường xuyên, tích cực bằng nhiều cách, từng bước giúp người dân tiếp cận và nâng cao nhận thức pháp luật.

Cùng với sự hỗ trợ kịp thời của Đảng và Nhà nước thông qua các chương trình hỗ trợ cây, con giống phù hợp điều kiện sản xuất, đời sống người dân từng bước cải thiện, nhận thức được nâng lên rõ rệt. Đến năm 2025, buôn Ba Na không còn trường hợp tảo hôn hay hôn nhân cận huyết thống.

Theo báo cáo của Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Đắk Lắk, năm 2015, toàn tỉnh có 900 cặp tảo hôn, 5 vụ việc kết hôn cận huyết thống. Đến năm 2025, số cặp tảo hôn còn 57, giảm 843 cặp so với 10 năm trước. Riêng tình trạng kết hôn cận huyết thống không có trường hợp nào xảy ra.

Những con số biết nói ấy là kết quả của cả một quá trình dài, với sự chung tay của cả hệ thống chính trị, minh chứng rõ ràng cho hiệu quả của công tác tuyên truyền và sự đồng thuận của cộng đồng. Dù tảo hôn chưa thể xóa bỏ hoàn toàn, nhưng đó là tín hiệu vui trên hành trình đầy lùi tảo hôn ở Đắk Lắk.