Lấy chồng và sinh con ở tuổi 16 khi mà "ăn chưa no, lo chưa tới", em Rơ Mah H'Ch (SN 2007, làng Chan, xã Ia Pnôn) rơi vào bế tắc bởi không việc làm, sống phụ thuộc vào công việc bấp bênh của chồng, cái nghèo cứ thế “bủa vây”.

Em H'Ch. ngập ngừng tâm sự: Bố mẹ mải đi làm nên em ở nhà đi chơi với bạn và chót mang bầu khi đang học lớp 9. Thời điểm đó vào năm 2023, em đã phải bỏ học, xin bố mẹ cho lấy chồng cũng là để nhà có thêm người làm nương rẫy. Giờ thấy các bạn đến trường, em buồn và hối hận lắm. Em mong các bạn không lấy chồng sớm như mình.

Đây chỉ là một trong những câu chuyện buồn về tảo hôn ở xã miền biên viễn Ia Pnôn. Những phong tục, suy nghĩ lạc hậu đã khiến nạn tảo hôn âm ỉ nhiều năm, "kẹp" chặt đời họ vào cái nghèo, cái khổ.

Với quyết tâm chính trị cao và các giải pháp đồng bộ nhằm nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi của đồng bào DTTS về tảo hôn, tháng 7/2021, Đồn Biên phòng Ia Pnôn, Bộ đội Biên phòng tỉnh Gia Lai đã tham mưu UBND xã thành lập Câu lạc bộ "Nói không với tảo hôn" (CLB).

CLB có 14 thành viên, do Phó Chủ tịch UBND xã làm Chủ nhiệm. Các thành viên là Đội trưởng Đội vận động quần chúng của Đồn Biên phòng Ia Pnôn, Phó Chủ tịch Hội LHPN xã và đại diện lãnh đạo, đoàn thể ở các các thôn, làng. 

Nhiệm vụ của CLB là tuyên truyền, vận động thanh niên, các gia đình chấp hành nghiêm chủ trương của Đảng, pháp luật của Nhà nước, đặc biệt là Luật Hôn nhân và Gia đình; Vận động thanh niên chỉ kết hôn khi đủ tuổi quy định, các bậc phụ huynh không để con em, người thân của mình kết hôn khi chưa đủ tuổi nhằm hạn chế, tiến tới đẩy lùi nạn tảo hôn.

Thiếu tá Nguyễn Thành Nhơn, Chính trị viên Đồn Biên phòng Ia Pnôn, cho biết: Xã Ia Pnôn có hơn 1.300 hộ với gần 5.550 khẩu, trong đó, đồng bào DTTS chiếm hơn 70%. Để nâng cao nhận thức cho người dân, Đảng ủy, Ban Chỉ huy đơn vị đã xây dựng kế hoạch cụ thể, triển khai các biện pháp tuyên truyền như: phát tờ rơi, lồng ghép trong các buổi sinh hoạt Chi bộ, sinh hoạt thôn làng để tuyên truyền, phổ biến pháp luật; phối hợp với các nhà trường để tuyên truyền cho học sinh... 

Bên cạnh đó, Đồn cử các cán bộ am hiểu phong tục tập quán, thông thạo tiếng Gia Rai để phối hợp với các già làng, trưởng thôn, Người có uy tín tích cực tuyên truyền đến người dân. Đặc biệt, nếu nắm được thông tin những trường hợp có nguy cơ tảo hôn thì ngay lập tức, các thành viên của CLB đến gia đình để trực tiếp vận động, tuyên truyền.

Đồng thời, phát huy vai trò của cán bộ Biên phòng tăng cường giữ chức danh Phó Bí thư Đảng ủy xã và đảng viên Biên phòng tham gia sinh hoạt tại các thôn, làng trong tham mưu, tổ chức thực hiện hiệu quả các hương ước, quy ước của thôn, làng; phát huy tính tự quản của dòng họ trong tuyên truyền, vận động người dân nâng cao nhận thức về phòng, chống tảo hôn.

Đến bây giờ, chị Rơ Lan Phol (làng Chan) mới thở phào nhẹ nhõm, khi chuyện tình của cô em gái sớm được các thành viên trong CLB phát hiện và khuyên răn kịp thời. Chị Pho cho biết: “Nhà mình có em gái 16 tuổi đã có người yêu, gia đình chỉ sợ nó đòi bắt chồng sớm lại khổ. Nhờ có các thành viên CLB tích cực phối hợp gia đình tuyên truyền kịp thời mà em gái đã thay đổi suy nghĩ, dừng lại đúng lúc để chăm lo cho tương lai nhiều hơn”.

Là người thường xuyên bám, nắm địa bàn, Thượng úy Rơ Châm Tuyh, Đội trưởng Đội vận động quần chúng (Đồn Biên phòng Ia Pnôn) chia sẻ: Tôi được phân công sinh hoạt tại Chi bộ làng Chan. Cùng với việc đẩy mạnh tuyên truyền pháp luật, chúng tôi cũng đề cao tinh thần trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên trong việc tham gia đẩy lùi nạn tảo hôn. Đồng thời, có phương pháp xử lý cán bộ, đảng viên để con em, người thân kết hôn khi chưa đủ tuổi theo quy định của pháp luật; thông qua các già làng, Người có uy tín, dòng họ tiến hành kiểm điểm các gia đình để con em mình tảo hôn. Nhờ vậy, ý thức chấp hành pháp luật của bà con ngày càng được nâng cao, từ đầu năm đến nay chưa phát hiện trường hợp nào tảo hôn tại địa bàn.

Nói về hiệu quả của CLB, ông Rơ Lan Khuyết, Phó Chủ tịch UBND xã Ia Pnôn, phấn khởi cho hay: Để thay đổi được tư duy của người dân, đặc biệt là người DTTS đòi hỏi phải có thời gian dài. Vì vậy, với sự vào cuộc quyết liệt của cấp ủy, chính quyền, các đoàn thể địa phương, đặc biệt là vai trò quan trọng của Đồn Biên phòng Ia Pnôn với phương châm “Đến từng nhà, rà từng ngõ, vận động từng đối tượng”, tình trạng tảo hôn đã được giảm đáng kể, từ 10 trường hợp (năm 2020) còn 2 trường hợp (năm 2024). Chúng tôi đang phấn đấu thực hiện được mục tiêu đề ra không còn tình trạng tảo hôn trong vùng DTTS trên địa bàn.