Nguy cơ từ thói quen và môi trường

Quảng Ninh trải dài từ miền núi, đồng bằng tới biển đảo, giàu tiềm năng giao thương và du lịch, nhưng cũng ẩn chứa nhiều nguy cơ dịch bệnh. Ở vùng sâu, vùng xa, nguồn nước sạch và điều kiện vệ sinh vẫn hạn chế. Những món ăn như gỏi cá, nem chua, thịt tái, tiết canh… vẫn phổ biến, tạo môi trường thuận lợi cho giun sán, sán lá gan nhỏ, ấu trùng giun đũa chó mèo phát triển.

Ông Triệu Văn Hoạt, ở xã vùng cao Ba Chẽ thừa nhận: “Dịp lễ tết, nhiều gia đình vẫn ăn tiết canh. Nghe cán bộ y tế nói, mới biết món này nguy hiểm thế nào. Bên cạnh đó, thói quen nuôi thú cưng chưa kiểm soát tốt, cộng thêm biến đổi khí hậu, càng khiến nguy cơ lây bệnh từ động vật sang người tăng cao”.

Từ năm 2023, ngành Y tế Quảng Ninh đã điều tra tại 24 xã, phường và lập bản đồ dịch tễ để can thiệp trọng điểm. Chiến dịch tẩy giun đồng loạt cho học sinh, kết hợp giám sát và truyền thông, giúp tỷ lệ nhiễm giun giảm đáng kể so với năm 2018. 

Tuy nhiên, giai đoạn 2022 - 2025, toàn tỉnh vẫn ghi nhận 603 ca bệnh, trong đó giun móc chiếm gần 30%, giun đũa hơn 24%, sán lá gan nhỏ gần 10%... Riêng xã Liên Hòa, tỷ lệ nhiễm sán lá gan nhỏ tới 27,5% do thói quen ăn gỏi cá.

Chủ động phòng bệnh từ những thay đổi nhỏ

Từ năm 2018, học sinh tiểu học toàn tỉnh được tẩy giun định kỳ bằng thuốc WHO tài trợ. Hệ thống xét nghiệm được nâng cấp, áp dụng kỹ thuật ELISA và sinh học phân tử đạt chuẩn quốc tế; cán bộ y tế cơ sở thường xuyên được tập huấn về giám sát, chẩn đoán, điều trị những bệnh liên quan đến ký sinh trùng.

Từ 2024, CDC Quảng Ninh mở Phòng khám bệnh ký sinh trùng, phục vụ khám, tư vấn, xét nghiệm và hướng dẫn phòng ngừa cho nhóm nguy cơ cao như trẻ em, người nuôi thú cưng, người hay ăn gỏi cá hoặc làm nông nghiệp.

Theo Thạc sỹ Nguyễn Thị Bích Hường, Trưởng Khoa Ký sinh trùng - Côn trùng (CDC Quảng Ninh): “Mọi nỗ lực chỉ hiệu quả khi người dân chủ động phòng bệnh: ăn chín, uống sôi, rửa tay xà phòng, dùng nhà tiêu hợp vệ sinh, kiểm soát thú nuôi”.

Tại xã Lục Hồn, gia đình bà Lý Thị Nhung đã bỏ hẳn thói quen ăn gỏi cá sau khi được tuyên truyền: “Trước kia, nghĩ ăn gỏi cá là ngon, bổ mà cũng không thấy nhanh bị ngán. Nhưng giờ nghe tuyên truyền, rồi nhiều ca thực tế nhiễm ký sinh trùng rất nguy hiểm nên gia đình tôi tự chủ động thay đổi để bảo vệ sức khỏe”.

Ký sinh trùng có thể ẩn mình trong những thói quen quen thuộc hằng ngày, nhưng hoàn toàn có thể phòng tránh. Chỉ cần ăn chín, uống sôi, giữ vệ sinh và kiểm soát thú nuôi... sự thay đổi nhỏ hôm nay của mỗi người, mỗi gia đình sẽ góp phần bảo vệ sức khỏe cho bản thân và cộng đồng.