Đồng bào DTTS tỉnh Thừa Thiên Huế hầu hết là người Tà Ôi, Bru Vân Kiều, Cơ Tu. Bà con chủ yếu sinh sống ở khu vực biên giới, vùng xa, vùng núi cao tại hai huyện Nam Đông và A Lưới. Nghề nghiệp chính của họ là chăn nuôi, làm nương rẫy, trồng rừng, cây ăn trái, cao su. Các công việc này được làm theo mùa vụ, không ổn định. Bên cạnh đó, hạn chế về tập tục của người DTTS khiến nhiều bà con không gắn bó với công việc lâu dài.

Tuy gặp nhiều hạn chế khách quan về địa lý, văn hóa, cơ sở vật chất nhưng vượt lên những khó khăn ấy, các cấp, ngành tỉnh Thừa Thiên Huế đã triển khai nhiều giải pháp linh hoạt trong công tác dạy nghề để mang lại hiệu quả thiết thực cho bà con DTTS.

Linh hoạt thích nghi

Giữa đồng cỏ rộng lớn, tiếng những chiếc máy may tại Nhà sinh hoạt cộng đồng thôn Dỗi, xã Thượng Lộ, huyện Nam Đông, tỉnh Thừa Thiên Huế xóa tan không gian yên tĩnh của núi rừng. Dưới tiết trời se lạnh, chị em trong bộ váy thổ cẩm của đồng bào dân tộc Cơ Tu vẫn đội mưa đến lớp học nghề may để tiếp thu thêm kiến thức, kỹ năng.

Lớp học do Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên huyện Nam Đông tổ chức. Ngoài trang thiết bị là máy chiếu, vi tính và một số bàn máy may, đơn vị còn bố trí nhiều giáo viên tay nghề cao, mời giáo viên dày dặn kinh nghiệm từ các doanh nghiệp may mặc trên địa bàn đến đào tạo cho chị em.

Ông Trần Văn Phúc - Giám đốc Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên huyện Nam Đông cho biết, sau khi tốt nghiệp, các học viên đến công ty để tiếp cận, thử nghiệm dây chuyền sản xuất. Từ đó, các công ty sẽ đánh giá, công nhận tay nghề và nhận học viên vào làm việc ngay nếu đáp ứng yêu cầu công việc. Qua các lớp đào tạo, nhiều chị em được tuyển dụng vào vị trí làm việc phù hợp, với thu nhập ổn định.

Việc tổ chức đào tạo nghề không khó nhưng đảm bảo được chất lượng đầu ra và giải quyết việc làm cho học viên mới là áp lực đối với chính quyền địa phương. Những năm gần đây, các chương trình đào tạo nghề cho bà con được Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên huyện Nam Đông tổ chức khá linh hoạt. Các ngành nghề đào tạo được điều chỉnh để thích nghi nhu cầu tuyển dụng lao động trên địa bàn. Theo đó, các ngành nghề chăn nuôi, chăm sóc cao su và may mặc đang được chú trọng đào tạo.

"Theo Chương trình mục tiêu quốc gia, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2025 của huyện Nam Đông bao gồm dự án bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các DTTS gắn với phát triển du lịch. Thời gian tới, Trung tâm đề xuất lãnh đạo huyện và liên kết các đơn vị đào tạo mở một số lớp dạy nghề liên quan du lịch và văn hóa của đồng bào như chế biến món ăn, pha chế, thuyết minh viên, dệt zèng, điêu khắc. Như vậy, bà con không chỉ là cầu nối quảng bá bản sắc văn hoá, nét đẹp thiên nhiên của địa phương đến du khách thập phương mà còn có thể cải thiện, làm chủ được kinh tế", ông Trần Văn Phúc cho hay.

Hiệu quả từ các lớp học đào tạo nghề góp phần giảm tình trạng người dân ly hương và giúp họ ổn định sinh kế trên chính mảnh đất quê hương. Trên địa bàn huyện Nam Đông, chi nhánh Công ty TNHH Kim Sora (Khu công nghiệp Hương Hòa) và Công ty TNHH Viên nén Renen (xã Hương Phú) đã giải quyết việc làm cho nhiều lao động địa phương. Trong đó, khoảng 45% lao động là đồng bào DTTS.

Theo Phó Chủ tịch UBND huyện Nam Đông Lê Thanh Hồ, hiện nay đã có các đề án về du lịch cộng đồng và tái cơ cấu ngành Nông nghiệp phục vụ sản phẩm nông nghiệp, du lịch tại địa phương. Do đó, huyện xây dựng kế hoạch phối hợp với Trường Cao đẳng Du lịch Huế mở lớp học nghề cho lao động, phục vụ điểm du lịch cộng đồng, sinh thái trên địa bàn. Bên cạnh đó liên kết chuỗi sản xuất và tiêu thụ sản phẩm với Tập đoàn Quế Lâm (Thừa Thiên Huế) nhằm tái cơ cấu ngành Nông nghiệp với nghề chăn nuôi tập trung hữu cơ, trồng cam, dứa, chuối.

Làm chủ kinh tế

Đến thôn Tà Lù, xã Thượng Nhật, huyện Nam Đông, ngôi nhà khang trang của chị Nguyễn Thị Duyên với mái ngói, tường xi măng kiên cố nổi bật giữa những ngôi nhà bằng ván, gỗ trong vùng. Kết quả này là nhờ sự cố gắng của các thành viên trong gia đình chị những năm qua.

Khoảng 4 năm trước, chị Duyên dù đã lớn tuổi nhưng vẫn cố gắng thu xếp việc nhà để đều đặn đến lớp học chăn nuôi của Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên huyện Nam Đông.

Trở về từ lớp đào tạo nghề, chị Duyên tự tin áp dụng kiến thức học được vào thực tế chăn nuôi tại gia. Nếu như trước đây, chị mất khoảng một năm để đàn lợn được xuất chuồng, hiện nay, chỉ cần 3 - 4 tháng các thương lái đã đến hỏi mua.

Nhờ phát triển khỏe mạnh, mỗi lứa lợn xuất chuồng đem lại hàng chục triệu đồng cho gia đình chị. Hiện chị đang mở rộng quy mô chăn nuôi, xây dựng thêm chuồng trại, phát triển đàn lợn.

Trước đây, chị rất vất vả, quần quật với nương rẫy nhưng cuộc sống cứ quẩn quanh sự nghèo đói. Được tham gia lớp học nghề may, chị rất thích và định hướng sẽ vào làm việc tại Chi nhánh Công ty TNHH Kim Sora hoặc doanh nghiệp may mặc nào đó để ổn định công việc và có thu nhập tốt hơn để trang trải cuộc sống, chị Trần Thị Yên, học viên lớp học nghề may tại thôn Dỗi chia sẻ.

Hiện nay, UBND tỉnh đã phê duyệt Đề án “Phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi tỉnh Thừa Thiên Huế giai đoạn 2021 - 2025, định hướng đến năm 2030”. Theo đó, tỉnh xác định đến năm 2025, có trên 50% lao động trong độ tuổi được đào tạo nghề phù hợp với nhu cầu, điều kiện của người DTTS và đặc thù vùng đồng bào DTTS, miền núi; giải quyết được việc làm 60 - 70% trong số lao động được đào tạo nghề. Định hướng đến 2030, địa phương có tỷ lệ lao động qua đào tạo 55% và đào tạo có văn bằng chứng chỉ 40%; giải quyết việc làm từ 75 - 80% trong số lao động qua đào tạo.

Phó Giám đốc Sở Lao động, Thương binh và Xã hội tỉnh Thừa Thiên Huế Nguyễn Hữu Phước cho hay, nhằm đạt được những mục tiêu trên, đơn vị sẽ hỗ trợ sửa chữa, bảo dưỡng một số hạng mục công trình nhà xưởng, phòng học… đồng thời mua sắm máy móc, trang thiết bị phục vụ cho công tác dạy nghề. Song song đó, duy trì, mở rộng các ngành nghề nông nghiệp trồng cây ăn trái, chăn nuôi, mây tre đan… gắn bó lâu năm với bà con, khai thác thêm ngành nghề phi nông nghiệp đáp ứng xu thế, định hướng phát triển sắp tới của tỉnh.