Sáng 13/8, Chính phủ đã tổ chức Hội nghị toàn quốc tổng kết Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) và miền núi giai đoạn 2021-2025, định hướng nội dung giai đoạn 2026-2030, dưới sự chủ trì của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính.

Đồng chủ trì Hội nghị có Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Đỗ Văn Chiến; Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình, Phó Thủ tướng Mai Văn Chính; Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh; Bộ trưởng Dân tộc và Tôn giáo Đào Ngọc Dung.

“Về đích” 6/9 nhóm chỉ tiêu

Chương trình MTQG gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2030 được Quốc hội khóa XIV phê duyệt tại Nghị quyết số 120/2020/QH14 ngày 19/6/2020; giai đoạn 2021-2025 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1719/QĐ-TTg ngày 14/10/2021 ((gọi tắt là Chương trình MTQG 1719). Chương trình gồm 10 Dự án, trong đó có 14 Tiểu dự án.

Báo cáo tại Hội nghị, Bộ trưởng Bộ Dân tộc và Tôn giáo Đào Ngọc Dung cho biết: Chương trình MTQG 1719 đã đầu tư hỗ trợ, góp phần giải quyết một số vấn đề cơ bản liên quan đến đời sống của người dân và bước đầu đặt nền móng cho sự phát triển bền vững của vùng đồng bào DTTS và miền núi, địa bàn trọng yếu của quốc gia. Đến nay, Chương trình đã đạt và vượt 6/9 nhóm mục tiêu được đề ra tại Nghị quyết 120/2020/QH14 (có 03 mục tiêu chưa đạt).

"Trong đó có một số nhóm mục tiêu bản lề có tính chất nền tảng cho sự phát triển kinh tế xã hội của địa bàn, nhất là mục tiêu về tỉ lệ giảm nghèo, mục tiêu thu nhập bình quân và các vấn đề về dịch vụ xã hội”, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung khẳng định.

Những kết quả của Chương trình MTQG 1719 đã được bộ ngành, địa phương thảo luận, chia sẻ tại hội nghị tổng kết giai đoạn I. Nổi bật trong đó là những mô hình hay, cách làm sáng tạo đã được đúc rút thành bài học kinh nghiệm để làm tốt hơn trong giai đoạn tiếp theo.

Thể hiện cam kết của Chính phủ Việt Nam trong phát triển bền vững

Tại điểm cầu tỉnh Nghệ An, ông Lô Thanh Nhất, Bí thư Đảng ủy xã Nga My cho biết, với sự đầu tư, hỗ trợ từ Chương trình MTQG 1719 và các chương trình, dự án khác, tỷ lệ hộ nghèo bình quân trên địa bàn xã giảm hơn 10%/năm; cơ sở hạ tầng được đầu tư đồng bộ tạo điều kiện thuận lợi để người dân phát triển kinh tế, nâng cao thu nhập.

Còn tại Lào Cai, theo Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Huy Tuấn, về hỗ trợ nhà ở, theo kế hoạch ban đầu thực hiện Chương trình cả giai đoạn 2021- 2025 bố trí hỗ trợ 992 hộ. Đến nay, toàn tỉnh đã thực hiện được 1.871/922 hộ, bằng 202,92% kế hoạch, vượt 102,92%.

“Các chính sách thiết thực từ Chương trình MTQG 1719, trong đó có hỗ trợ nhà ở, đã góp phần để tỉnh giảm tỷ lệ nghèo bình quân hơn 6,35%/năm; thu nhập bình quân đầu người vùng DTTS tăng trên 2 lần so với năm 2020”, ông Trường nói.

Tại Hội nghị, đại diện Chương trình phát triển Liên hợp quốc (UNDP) đánh giá cao Chính phủ Việt Nam cũng như Bộ Dân tộc và Tôn giáo trong thực hiện Chương trình MTQG 1719. Theo đại diện UNDP, lần đầu tiên có một Chương trình MTQG dành riêng cho vùng đồng bào DTTS và đã mang lại hiệu quả rõ rệt.

“Điều này thể hiện cam kết của Chính phủ Việt Nam trong phát triển bền vững và bảo đảm công bằng, không ai bị bỏ lại phía sau, được chứng minh ở tỷ lệ giảm nghèo 3,2% và thu nhập tăng gấp 3 lần so với năm 2020”, đại diện UNDP cho biết.

Tập trung vào 5 vấn đề khó khăn nhất

Bên cạnh những kết quả đã đạt được, đại diện các bộ ngành, địa phương cũng đã đánh giá những tồn tại, hạn chế cần khắc phục trong quá trình thực hiện Chương trình MTQG 1719; kiến nghị, đề xuất định hướng thực hiện trong thực hiện Chương trình giai đoạn tới.

Theo Bộ trưởng Bộ Tôn giáo Đào Ngọc Dung, một trong những hạn chế là tổ chức mô máy triển khai ở địa phương còn gặp nhiều khó khăn, lúng túng, nhất trong công tác tham mưu, quản lý các dự án, tiểu dự án của chương trình; công tác phân cấp, phân quyền chưa triệt để, dẫn đến khó khăn trong tổ chức thực hiện.

“Chương trình được thiết kế tổng thể, phân chia ra nhiều dự án, tiểu dự án, các nội dung chính sách; lại được quản lý bởi nhiều bộ ngành dẫn đến khó khăn trong việc tổ chức thực hiện, phân tán nguồn lực”, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho biết.

Về định hướng cho giai đoạn 2026-2030, Bộ trưởng Bộ Dân tộc và Tôn giáo Đào Ngọc Dung nêu rõ nguyên tắc tổ chức thực hiện là thu gọn đầu mối quản lý, phân công nhiệm vụ rõ ràng, trao toàn quyền cho địa phương, từ chủ động lập kế hoạch huy động phân bổ nguồn lực, tổ chức thực hiện để đạt các mục tiêu đã đề ra cho từng mục tiêu và cho cả giai đoạn.

“Thực hiện tốt phương châm 6 rõ trong chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ: rõ người, rõ việc, rõ thời gian, rõ trách nhiệm, rõ sản phẩm và rõ thẩm quyền. Tinh thần chung là giao quyền cho địa phương, địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung khẳng định.

Theo Bộ trưởng Đào Ngọc Dung, thời gian tới tiếp tục tập trung vào 5 vấn đề khó khăn nhất hiện nay ở vùng đồng bào DTTS, có tính chất thời sự. Đó là: Điều kiện hạ tầng xã hội khó khăn nhất, chất lượng nguồn nhân lực thấp nhất, kinh tế xã hội chậm phát triển nhất, tiếp cận dịch vụ khó khăn nhất và tỷ lệ hộ nghèo cao nhất.

Chương trình thể hiện rõ nét chính sách dân tộc của Đảng và Nhà nước

Phát biểu tại Hội nghị, Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam Đỗ Văn Chiến khẳng định, Chương trình MTQG 1719 là một chương trình rất có ý nghĩa. Đây không chỉ là một chương trình MTQG, mà cao hơn đó còn là sự quan tâm sâu sắc, cụ thể, đặc biệt của Đảng, Nhà nước, đối với đồng bào vùng đồng bào DTTS và miền núi.

Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Đỗ Văn Văn Chiến cũng cho rằng, quá trình xây dựng Chương trình MTQG 1719 nhận được sự đồng tình rất cao của các Ban, Bộ ngành, địa phương, của Quốc hội, Chính phủ. Nhưng đây một chương trình lần đầu tiên dành riêng cho đồng bào DTTS và miền núi nên từ thiết kế đến tổ chức thực hiện, còn lúng túng cũng là điều dễ hiểu.

“Do vậy, Hội nghị hôm nay chúng ta sẽ đánh giá những việc đã làm tốt, những việc còn vướng mắc để triển khai trong giai đoạn tiếp theo là một yêu cầu rất quan trọng, như gợi mở của Thủ tướng Chính phủ”, ông Chiến cho biết.

Theo Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Đỗ Văn Chiến, việc thực hiện giai đoạn tiếp theo không nên dàn trải, manh mún; đồng thời quan tâm việc phân cấp, phân quyền.

“Thời gian tới, chúng ta cân nhắc việc tích hợp chương trình này. Bởi vì đây là một chương trình thể hiện rõ nét chính sách dân tộc của Đảng và Nhà nước. Nó cần được ưu tiên, ưu đãi và sự quan tâm rất đặc biệt của các cấp, các ngành”, ông Chiến khẳng định.

Tiếp tục triển khai Chương trình MTQG độc lập

Phát biểu kết luận Hội nghị, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã nêu bật những kết quả và tác động tích cực từ thực hiện Chương trình MTQG 1719; đồng thời chỉ rõ những tồn tại, hạn chế, bất cập trong cách thức triển khai chương trình thời gian qua, trong đó đáng lưu ý là cách làm còn manh mún, chia cắt, chưa tập trung, chưa có trọng tâm, trọng điểm.

“Thời gian tới vẫn tiếp tục thực hiện Chương trình MTQG độc lập, dự kiến nguồn vốn thực hiện khoảng 150 nghìn tỷ đồng. Các cấp, các ngành, các địa phương phải thay đổi căn bản trong tư duy, với “chìa khóa” phân cấp, phân quyền mạnh mẽ, rõ ràng, minh bạch”, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đề nghị.

Thủ tướng cũng đề nghị thời gian tới, Bộ Dân tộc và Tôn giáo, các bộ, ngành liên quan tham mưu điều chỉnh linh hoạt chính sách triển khai chương trình phù hợp với lợi thế, tiềm năng của từng vùng, khu vực và nêu cao tinh thần tự lực vươn lên thoát nghèo, phát triển kinh tế của đồng bào DTTS; nâng cao hiệu quả và mở rộng vốn tín dụng ưu đãi đối với các dự án, hộ gia đình, cá nhân, tổ chức phát triển sản xuất, kinh doanh trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.

Bên cạnh đó, cần đẩy mạnh phân cấp, phân quyền trong việc lập kế hoạch, phân bổ nguồn lực và quản lý, tổ chức thực hiện các dự án để đạt được những mục tiêu, chỉ tiêu được giao; tăng cường kiểm tra, đánh giá, giám sát để nắm bắt tình hình, qua đó phát hiện, kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai...

Các địa phương nghiên cứu đầu tư phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi phải có trọng tâm, trọng điểm; nhân rộng những mô hình hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội cho đồng bào DTTS mang lại hiệu quả thiết thực;.

Đồng thời quan tâm xây dựng thương hiệu cho các sản phẩm của người dân vùng đồng bào DTTS và miền núi; hướng dẫn, hỗ trợ người dân đẩy mạnh ứng dụng khoa học - công nghệ vào sản xuất, phát triển mô hình kinh tế tập thể, liên kết với các doanh nghiệp để cung cấp hàng hóa, vật tư, sản xuất gắn với tiêu thụ sản phẩm của người dân...

Thủ tướng lưu ý, việc phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi phải có cách tiếp cận toàn dân, toàn diện, cả hệ thống chính trị phải vào cuộc. Đầu tư cho vùng đồng bào DTTS và miền núi là đầu tư cho sự phát triển.

“Trong quá trình thực hiện phải tạo được phong trào thi đua để đồng bào DTTS phát huy tinh thần dân tộc, tự lực, tự cường, thoát nghèo, làm giàu từ bàn tay, khối óc và trên chính mảnh đất quê hương”, Thủ tướng nhấn mạnh.

Thủ tướng Chính phủ giao nhiệm vụ cụ thể cho từng bộ, ngành, địa phương trong việc khắc phục những tồn tại, hạn chế cũng như thực thi hiệu quả những nội dung, giải pháp, định hướng đề ra trong giai đoạn 2026-2030 trên tinh thần 6 rõ: “rõ người, rõ việc, rõ thời gian, rõ trách nhiệm, rõ sản phẩm, rõ thẩm quyền”. Đồng thời tập trung huy động, tạo dựng tốt các nguồn lực bảo đảm tính bền vững cho sự phát triển.