Dân bức xúc

Hộ gia đình bà Nguyễn Thị Huế, sinh sống sát bờ hồ Nhân Nghĩa, là một trong nhiều hộ dân bị ảnh hưởng trực tiếp do sự cố vỡ đập bùn thải của Nhà máy chế biến Graphit năm 2017. Bà Huế cho biết, trước đây, gia đình bà nuôi trồng thủy sản trên mặt hồ Nhân Nghĩa này. Tuy nhiên, từ khi sự cố vỡ đập bùn thải của Nhà máy, thì đến nay vẫn chưa thể khắc phục hết ô nhiễm nguồn nước, nên vẫn chưa thể nuôi trồng thủy sản trở lại.

“Gần đây, mỗi khi Nhà máy hoạt động, nước hồ lại dần chuyển sang màu xanh đen. Cây cỏ gần cống nước thải bị chết khô; không khí thường xuyên xuất hiện mùi khét gây khó thở. Người dân đã kiến nghị nhiều lần, và hằng ngày mong mỏi sự giải quyết dứt điểm của chính quyền để cuộc sống bớt khổ”, bà Huế bức xúc.

Nhà máy Chế biến Graphite tại xã Báo Đáp, huyện Trấn Yên thuộc Công ty TNHH Tập đoàn Graphite Việt Nam. Theo các nhà khoa học, Graphite hay còn gọi là than chì, khá độc hại, được ứng dụng trong chế tạo các điện cực của đèn hồ quang, điện cực của pin, ắc quy, sản xuất thép, vật liệu composite, vật liệu chịu lửa… Do đó, quá trình chế biến Graphite cần phải được xử lý tốt, để giảm thiểu tác động đến môi trường.

Qua tìm hiểu được biết, ngay từ khi đi vào hoạt động thử nghiệm năm 2016, Nhà máy chế biến Graphite đã bị người dân các thôn Nhân Nghĩa, Làng Qua và Phố Hóp thuộc xã Báo Đáp, huyện Trấn Yên phản đối. Trước bức xúc của người dân, các cơ quan hữu quan đã tiến hành thanh, kiểm tra hoạt động của Nhà máy. Qua nhiều cuộc thanh tra kéo dài từ đầu năm 2017 đến cuối năm 2019, đã chỉ ra hàng loạt sai phạm, trong đó nghiêm trọng nhất là sai phạm về bảo vệ môi trường.

Cụ thể, tại Kết luận kiểm tra số 50/KL-STNMT ngày 26/9/2018 của Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Yên Bái đã xác định rõ sai phạm của Nhà máy chế biến Graphite trên nhiều lĩnh vực, như: Bảo vệ môi trường, khai thác khoáng sản, sử dụng vật liệu nổ công nghiệp... Đặc biệt, sai phạm do sự cố vỡ đập chứa bùn thải của nhà máy đã gây thiệt hại nặng nề cho người dân sinh sống khu vực hạ lưu…

 Qua đó, đã ra quyết định xử phạt Nhà máy này 70 triệu đồng, tước quyền sử dụng Giấy phép khai thác khoáng sản trong thời hạn 1 tháng, và yêu cầu Nhà máy phải khắc phục hậu quả do làm ô nhiễm hồ thủy lợi Nhân Nghĩa và nguồn nước sạch sinh hoạt. Thế nhưng đến nay, mỗi khi Nhà máy chế biến Graphite hoạt động, ô nhiễm môi trường lại tái diễn. Không khí bị ô nhiễm và nước đầu nguồn vẫn chưa sử dụng được, khiến người dân ngày càng thêm lo lắng.

Cần xử lý dứt điểm

Ông Nguyễn Minh Châu, Trưởng thôn Nhân Nghĩa, xã Báo Đáp cho biết, khi triển khai xây dựng Nhà máy, người dân trong thôn sẵn sàng nhường đất để dự án được thực hiện, và tin vào lời hứa của doanh nghiệp trong việc bảo vệ môi trường trong quá trình thi công và sản xuất.

“Tuy nhiên, thực tế đến nay, hậu quả ô nhiễm môi trường lại chính người dân phải hứng chịu. Mặc dù rất bức xúc, nhưng bà con chỉ biết chờ đợi phương án giải quyết từ chính quyền và các cơ quan chức năng”, ông Châu cho biết thêm.

Trước việc ô nhiễm không khí, nguồn nước do Nhà máy gây ra, đã rất nhiều lần người dân kiến nghị, đề xuất qua các cuộc tiếp xúc cử tri xã, huyện. Ông Vi Việt Trung, Bí thư Đảng ủy xã Báo Đáp cho biết: Vấn đề ô nhiễm môi trường, ô nhiễm nguồn nước đang là vấn đề nóng của địa phương. Cấp ủy, chính quyền xã cũng đã nắm được, nhưng vấn đề này vượt quá thẩm quyền và chức năng của xã.

“Chúng tôi kiến nghị và mong muốn có sự vào cuộc quyết liệt của cơ quan chuyên môn và cấp có thẩm quyền, yêu cầu doanh nghiệp phải xử lý chất thải, xả thải ra môi trường theo đúng tiêu chuẩn quy định. Trong đó, đề nghị thanh tra, kiểm tra lại toàn bộ quy trình và công nghệ xử lý ô nhiễm môi trường của Nhà máy, không để tình trạng ô nhiễm kéo dài thêm…”, ông Trung kiến nghị.

Người dân xã Báo Đáp đang ngày đêm mong chờ các giải pháp hiệu quả, có hiệu lực từ cấp có thẩm quyền của tỉnh Yên Bái để giải quyết dứt điểm tình trạng ô nhiễm môi trường hiện nay. Đồng thời, đề nghị Nhà máy chế biến Graphit cần thực hiện lời hứa trước bà con, trong cam kết bảo vệ môi trường.