Diện tích rừng trồng gỗ lớn còn khiêm tốn

Một trong những hộ dân tham gia mô hình trồng rừng gỗ lớn đầu tiên ở xã Thanh Thủy, huyện Thanh Chương, là gia đình ông Nguyễn Văn Vê. Cách đây ít tháng, ông Vê thu hoạch đồi keo 35ha sau hơn 12 năm trồng và chăm sóc, thu về hàng trăm triệu đồng lợi nhuận. Ông Vê thành thật: Chuyển từ trồng rừng gỗ nhỏ sang trồng rừng gỗ lớn, thì giảm được công chăm sóc, chi phí đầu tư, khai thác; mà sản lượng, chất lượng, giá tiền thu về cũng khá hơn.

Ở xã Thanh Thủy còn có 16 hộ khác cũng tham gia trồng rừng gỗ lớn. Theo đó, từ năm 2018, Hợp tác xã Lâm nghiệp và dịch vụ tổng hợp xã Thanh Thủy (huyện Thanh Chương) được Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam hỗ trợ, phát triển hai mô hình chuyển đổi từ mô hình rừng gỗ nhỏ sang mô hình rừng gỗ lớn, theo phương pháp cắt tỉa hằng năm, 5 ha/mô hình. Từ những diện tích ban đầu, đến nay, diện tích đăng ký rừng trồng gỗ lớn của Hợp tác xã đã lên đến 250ha, với sự tham gia của 17 hộ thành viên; trong đó 70ha cây từ 8 năm tuổi trở lên.

Giám đốc Hợp tác xã Lâm nghiệp và dịch vụ tổng hợp xã Thanh Thủy -  Nguyễn Sỹ Bình cho biết: Nếu rừng keo trồng 5 năm doanh thu từ 50-60 triệu đồng/ha, thì rừng từ 10 năm tuổi trở lên, giá trị có thể lên đến 90-120 triệu đồng/ha. Hiện nay, Hợp tác xã có 1.600ha rừng được cấp chứng chỉ FSC. So với gỗ chưa có chứng chỉ, gỗ có chứng chỉ được nhà máy thu mua cả vỏ, với giá cao hơn từ 10-12% so với gỗ chưa có chứng chỉ.

Con Cuông cũng là huyện miền núi có nhiều diện tích rừng trồng gỗ lớn, thu hút nhiều người dân tham gia. Giám đốc Công ty TNHH một thành viên Lâm nghiệp Con Cuông - Nguyễn Ngọc Lam cho hay: Đơn vị đang có 495ha diện tích rừng trồng sản xuất theo mô hình rừng gỗ lớn; trong đó 50ha diện tích từ 8 năm tuổi trở lên. 

Rừng trồng 5-6 năm cho năng suất bình quân 70-80 tấn/ha, nhưng nếu lưu cây thêm 3-5 năm nữa, có thể thu 130-150 tấn/ha. Không chỉ sản lượng tăng, giá gỗ keo trồng 5 năm là 800.000 - 1.000.000 đồng/tấn, trong khi gỗ rừng già được thu mua với giá 1,5-1,7 triệu đồng/tấn, lại không phải bóc mà bán cả vỏ.

Một trong những đơn vị tiên phong chuyển rừng gỗ nhỏ sang rừng gỗ lớn, là Công ty TNHH một thành viên Lâm Nông nghiệp Sông Hiếu (thị xã Thái Hòa) đang quản lý 6.700ha rừng sản xuất; trong đó có hơn 1.500ha rừng gỗ lớn (80% cây từ 10 năm tuổi trở lên). 

Ông Nguyễn Ngọc Hoàng, Chủ tịch Hội đồng thành viên Công ty cho biết: Nguồn giống đảm bảo, lại thực hiện tốt công tác chăm sóc cho nên 1ha rừng trồng gỗ lớn của Công ty cho sản lượng gỗ khoảng 250-300 tấn/ha, doanh thu từ 280-350 triệu đồng, cao hơn rất nhiều so với rừng gỗ nhỏ. Nếu 1ha rừng gỗ nhỏ, sản lượng gỗ chỉ đạt 120-150 tấn, doanh thu ở mức từ 120-160 triệu đồng.

Thực tiễn từ các hộ dân, các đơn vị tham gia trồng rừng gỗ lớn đã khẳng định: Rừng gỗ lớn không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế cao hơn so với trồng rừng gỗ nhỏ, mà còn góp phần quan trọng trong bảo vệ môi trường sinh thái, ứng phó, giảm tác hại của biến đổi khí hậu, thời tiết, bão lũ…

Tuy nhiên, diện tích rừng gỗ lớn vẫn rất khiêm tốn. Nhìn từ số liệu thống kê của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) Nghệ An đã rõ. Toàn tỉnh hiện có 228.435,38ha rừng trồng; trong đó, toàn tỉnh có hơn 32.000ha rừng trồng nguyên liệu gỗ lớn, chiếm 20% diện tích rừng trồng của tỉnh; trong đó, có gần 25.000ha rừng được cấp chứng chỉ FSC.

Nhiều khó khăn trong phát triển trồng rừng gỗ lớn

Tuy diện tích rừng và đất lâm nghiệp ở Nghệ An lớn, nhưng không dễ dàng canh tác để phát triển kinh tế. Phó Giám đốc sở NN&PTNT Nghệ An - Nguyễn Danh Hùng nêu thực tế muôn vàn khó khăn: Diện tích đất sản xuất lâm nghiệp chủ yếu ở các huyện miền núi, nơi có điều kiện kinh tế-xã hội còn khó khăn, lâu nay vẫn quen sản xuất chu kỳ ngắn. Nhiều hộ gia đình đồng bào DTTS trình độ nhận thức còn hạn chế, thiếu vốn để đầu tư chu kỳ trồng dài. Tiến độ thực hiện công tác giao rừng gắn với giao đất lâm nghiệp cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất còn chậm.

Ngoài ra, công nghiệp chế biến gỗ rừng trồng chưa được đầu tư phát triển, thiếu các nhà máy chế biến sâu, sản phẩm gỗ xuất khẩu còn qua nhiều khâu trung gian, thị trường gỗ lớn chưa thật sự phát triển, do vậy người dân chưa thấy rõ được lợi ích to lớn từ việc trồng rừng sản xuất, kinh doanh gỗ lớn và trồng rừng thâm canh…

Ông Nguyễn Sỹ Bình, Giám đốc Hợp tác xã Lâm nghiệp và dịch vụ tổng hợp xã Thanh Thủy chia sẻ: Trồng rừng gỗ nhỏ sau 5 năm đã cho thu hoạch, còn trồng rừng gỗ lớn thì cần gấp đôi thời gian. Trong khoảng thời gian này, các chi phí của sống như tiền để con cái ăn học, trang trải sinh hoạt gia đình, là cả một vấn đề lớn với các hộ gia đình, nhất là hộ đồng bào dân tộc thiểu số. Vì thế mà “ăn non” là dễ hiểu. Chưa kể, thời gian trồng kéo dài sẽ dẫn đến những nguy cơ rủi ro về thiên tai, dịch bệnh…

Từ những "rào cản" đó, để thực hiện chủ trương trồng rừng gỗ lớn, trước hết phải làm tốt công tác quy hoạch vùng trồng, nâng cao nhận thức của người dân, đẩy mạnh liên doanh, liên kết giữa người dân và doanh nghiệp, đầu tư hạ tầng vùng nguyên liệu để giảm chi phí khai thác, nhân rộng các mô hình sinh kế dưới tán rừng để "lấy ngắn nuôi dài"… 

Quan trọng hơn, Nhà nước cần có chính sách tín dụng đủ mạnh để hỗ trợ người dân, doanh nghiệp theo chu kỳ cây trồng. Người dân, doanh nghiệp khi vay vốn để trồng rừng gỗ lớn có thể trả tiền lãi một lần sau khi khai thác.