Dữ liệu từ World Obesity Atlas 2024 cho hay dự báo năm 2025, Việt Nam sẽ có khoảng 20 triệu người trưởng thành bị thừa cân, béo phì. Con số này có thể tăng lên 25 triệu vào năm 2035. Với dân số hiện tại hơn 101 triệu người, điều này có nghĩa là cứ 5 người trưởng thành thì có 1 người đang đối mặt với thừa cân, béo phì.

Điều này cũng đồng nghĩa với nhóm bệnh không lây nhiễm như tim mạch, tiểu đường, gan nhiễm mỡ, ung thư... liên quan đến thừa cân, béo phì có nguy cơ bùng phát.

PGS.TS Nguyễn Anh Tuấn, Phó viện trưởng Viện Phẫu thuật tiêu hóa, Chủ nhiệm khoa Phẫu thuật ống tiêu hóa, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, cũng cho biết nhiều người thừa cân, béo phì có xu hướng trì hoãn việc thăm khám. Trung bình, họ mất đến 5 năm mới tìm đến sự hỗ trợ của bác sĩ, khi các biến chứng nghiêm trọng đã xuất hiện.

Theo ông, việc thiếu sự trao đổi sớm và thường xuyên giữa người bệnh và bác sĩ là nguyên nhân khiến tỷ lệ béo phì tại Việt Nam tiếp tục leo thang.

Theo ThS.Bác sĩ Quỳnh Mai, ở các nước phát triển như châu Âu, Mỹ, béo phì đã được công nhận là bệnh lý từ rất lâu. Nhờ đó, họ xây dựng được hệ thống thuốc men, phác đồ điều trị và các trung tâm hỗ trợ chuyên biệt. Trong khi đó, tại Việt Nam, năm 2022, Bộ Y tế mới chính thức công nhận béo phì là một bệnh mạn tính, cần được điều trị và theo dõi lâu dài.

"Không ít người Việt vẫn giữ suy nghĩ 'béo là xấu' thay vì 'béo là bệnh'. Chính quan điểm sai lệch này khiến nhiều bệnh nhân chủ quan, bỏ qua các dấu hiệu cảnh báo, chỉ quan tâm đến ngoại hình mà không nhận thức được nguy cơ tiềm ẩn với sức khỏe", ThS.Bác sĩ Quỳnh Mai nhấn mạnh.

ThS.Bác sĩ Mai giải thích béo phì, đặc biệt là béo bụng, thường đi kèm với rối loạn chuyển hóa. Đây là mầm mống dẫn đến tăng mỡ máu, gan nhiễm mỡ, rối loạn đường huyết, cao huyết áp, thậm chí vô sinh ở nữ giới do buồng trứng đa nang. Khi kiểm soát được cân nặng và cải thiện rối loạn chuyển hóa, khả năng sinh sản và sức khỏe tổng thể của bệnh nhân sẽ tốt hơn rõ rệt.

Một thực tế khác cũng đáng lo ngại là nhiều bệnh nhân mắc "béo phì chuyển hóa" - nghĩa là ngoại hình có thể không quá to béo, nhưng các chỉ số sinh học lại bất thường, gan nhiễm mỡ, rối loạn mỡ máu, đường huyết cao. Những tình trạng này thường được phát hiện muộn qua xét nghiệm, khi biến chứng đã xuất hiện.

"Béo phì không tồn tại đơn lẻ, nó gần như luôn đi cùng các rối loạn khác. Khi béo phì kết hợp rối loạn lipid máu, nguy cơ bệnh tim mạch sẽ gia tăng gấp nhiều lần", ThS.Bác sĩ Mai phân tích.

Điều trị như thế nào?

Theo ThS.Bác sĩ Mai, béo phì, rối loạn chuyển hóa không thể điều trị thành công chỉ bằng đơn thuốc. Yếu tố quyết định là sự hợp tác của chính người bệnh. Không ít trường hợp bác sĩ nỗ lực hết mình nhưng bệnh nhân lại dửng dưng, cho rằng bản thân "không có vấn đề gì".

"Có những bệnh nhân hoàn toàn bất hợp tác. Trong tình huống đó, ngoài bác sĩ dinh dưỡng, tim mạch, nội tiết, còn cần đến cả chuyên gia tâm lý để hỗ trợ. Họ phải giúp người bệnh nhìn nhận đúng tình trạng của mình, thay đổi nhận thức trước khi thay đổi hành vi", ThS.Bác sĩ Mai nói.

Từ góc nhìn chuyên môn, vị chuyên gia này cho rằng, công tác truyền thông y tế cần mạnh mẽ hơn nữa để thay đổi nhận thức cộng đồng. Béo phì không chỉ là chuyện ngoại hình mà thực sự là một bệnh mạn tính, ảnh hưởng đến chất lượng sống và tuổi thọ.

Nếu không được can thiệp kịp thời, "quả bom nổ chậm" mang tên béo phì có thể kích hoạt hàng loạt biến chứng nguy hiểm như tim mạch, tiểu đường, gan nhiễm mỡ, vô sinh…

"Bác sĩ có thể rất tích cực, nhưng bệnh nhân thờ ơ thì không bao giờ thành công. Khó nhất trong điều trị béo phì chính là làm sao để người bệnh thật sự muốn thay đổi", ThS.Bác sĩ Mai chia sẻ.