Quốc lộ 16 chạy xuyên qua xã Mỹ Lý nham nhở đất đá. Có đoạn, đường hẹp lại vì bị sạt lở nặng nề. Cũng có đoạn, đường chỉ là một lối đi nhỏ, mà hai bên là đất bồi đắp tựa như một giao thông hào thời chiến quốc.

Bắt đầu từ trung tâm xã đi dọc theo dòng Nậm Nơn, những nếp nhà ở các bản Xiềng Tắm, Xốp Tụ, Yên Hòa, Xằng Trên, Xằng Dưới, Hòa Lý… vẫn còn xô nghiêng vì lũ dữ. Cũng ở vị trí trung tâm xã, Trạm Y tế, Đồn Công an, Trường PTDTBT Tiểu học Mỹ Lý 2 chỉ còn lô nhô những bức tường sót lại trong bùn đất.

Nhưng, sự hoang tàn, đổ nát nơi đây đang dần được vá víu. Để rồi những bản làng bị chia cắt bên dòng Nậm Nơn đã dần được kết nối, những căn nhà bị lũ cuốn trôi đã được dựng lại, con trẻ cũng đã đến nhà văn hóa bản học chữ… Chỉ bấy nhiêu thôi đang cho thấy một sự trở mình mạnh mẽ nơi vùng đất từng là đầu nguồn cơn lũ.

Ngay trong khuôn viên UBND xã Mỹ Lý, hai dãy nhà lắp ghép đã được dựng lên, làm nơi hoạt động cho lực lượng Công an và Y tế tại địa phương. Chủ tịch UBND xã Mỹ Lý Lương Văn Bảy thông tin: Các phòng chuyên môn, trang thiết bị tại hai dãy nhà này cơ bản đáp ứng được nhu cầu khám chữa bệnh của người dân địa phương, cũng như các hoạt động cơ bản của công an xã.

Ngay tại bản Xằng Trên, một khu đất rộng đã được san phẳng. Đơn vị thi công đang thực hiện công đoạn làm móng để xây dựng Trường PTDTBT Tiểu học Mỹ Lý 2. Còn tại vị trí cũ, do lũ lụt làm đất đá vùi lấp, nứt nẻ tường móng… buộc Trường PTDTBT Tiểu học Mỹ Lý 2 phải bố trí dạy và học tại các nhà văn hóa bản, cũng như các điểm trường lẻ. 

Thầy Trần Sỹ Hà - Hiệu trưởng Trường PTDTBT Tiểu học Mỹ Lý 2 chia sẻ: Cơ sở vật chất nhà văn hóa bản cũng như các điểm trường lẻ đã được nhà trường phối hợp các lực lượng địa phương gia cố, tu sửa dịp hè nên cơ bản đáp ứng được nhu cầu dạy học. Bước đầu như thế đã tạm ổn. Giờ chỉ mong trường xây mới sớm hoàn thành để đưa vào sử dụng mà thôi.

Vượt quãng đường lởm chởm, chênh vênh sạt lở bên dòng Nậm Nơn, chúng tôi đến bản Xốp Tụ khi đã quá nửa buổi chiều. Dẫu đã sang Thu nhưng cái nắng vùng biên hãy còn rất bỏng rát. Dù vậy, khí thế dựng nhà cho người dân vùng lũ lại rất gấp gáp, khẩn trương.

Trong căn nhà dựng lại nằm sát cầu Xốp Tụ, ông Lô Văn Thanh (68 tuổi) ở bản Xốp Tụ xã Mỹ Lý cho biết: Nhà tôi bị lũ cuốn trôi vừa rồi. Được cán bộ chiến sĩ Công an hỗ trợ xây dựng đã gần xong. Sắp được vào nhà mới ở, tôi đã thấy yên tâm rất nhiều. Giờ mới bắt đầu tính chuyện làm ăn.

Kế bên, gia đình anh Kha Văn Hoài cũng đang gọi thợ, mượn người để dựng lại nếp nhà bị lũ phá tan. Anh Hoài kể: Đời tôi chưa khi mô thấy lũ to thế. Chúng tôi chỉ kịp chạy thoát thân. Hiện, gia đình đang dựng lại nhà, để ổn định cuộc sống.

Nơi đầu nguồn cơn lũ, Mỹ Lý đang phối hợp cùng các cấp ngành sớm khắc phục hậu quả, ổn định cuộc sống cho người dân. Hiện tại, Bộ Công an đã hỗ trợ xây dựng được 8 nhà ở cho người dân bản Xốp Tụ; các nhà ở các bản khác đang tìm kiếm mặt bằng, vận chuyển, tập kết vật liệu để thi công. Tuyến giao thông 6,5km từ bản Xiềng Tắm, qua Yên Hòa lên Xiềng Trên đã được thông suốt. Còn lại, người dân 5 bản là Xốp Dương, Cha Nga, Piêng Pèn, Nhọt Lợt, Phà Chiếng vẫn còn phải đi bộ.

Hệ thống nước sinh hoạt 7 bản dọc sông Nậm Nơn cũng đang được kiểm tra, khảo sát, đánh giá để xây dựng lại do bị lũ phá hỏng, vùi lấp. Trước mắt, bà con các bản làng vẫn phải lên rừng, lấy nước suối mang về dùng. Đáng chú ý, 216 nhà dân bị ảnh hưởng do lũ lụt đã được các lực lượng hỗ trợ dọn dẹp bùn đất, rác bẩn. Họ đã vào ở và đang từng bước ổn định cuộc sống ngay chính nơi lũ dữ đi qua.

Lại là lời ông Lương Văn Bảy - Chủ tịch UBND xã Mỹ Lý: Có 86 hộ dân đăng ký xây dựng lại nhà do bị lũ cuốn trôi thì đang được tìm kiếm, chuẩn bị mặt bằng, tập kết vật liệu để triển khai xây dựng. 

Sinh kế cho người dân bị ảnh hưởng do lũ là giống cây trồng, vật nuôi, xã cũng sẽ thống kê, khảo sát lại để thực hiện hỗ trợ theo Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế- xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. 

Cũng theo ông Bảy, để ổn định lâu dài cuộc sống người dân xã Mỹ Lý, đề nghị cấp trên sớm hỗ trợ kinh phí để các hộ dân xây dựng, sửa chữa lại nhà cửa, khôi phục sản xuất; sớm xây dựng các khu tái định cư cho Nhân dân các bản Hòa Lý, Xiềng Tắm, Yên Hòa, Xằng Trên, Cha Nga, Xốp Dương. Về hạ tầng cơ sở, địa phương mong muốn được hỗ trợ kinh phí khắc phục các tuyến đường giao thông, các công trình thủy lợi, nước sinh hoạt, xây dựng cầu cứng qua bản Yên Hòa.