Không thể tiếp tục giao khoán rừng cho cộng đồng

Theo Tiểu dự án 1 “Phát triển kinh tế nông, lâm nghiệp bền vững gắn với bảo vệ rừng và nâng cao thu nhập cho người dân”, Dự án 3, Chương trình MTQG 1719 thì đối tượng được giao nhận khoán là cộng đồng dân cư thôn thuộc các xã khu vực II, III thuộc vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi được giao rừng theo quy định của pháp luật đang thực hiện bảo vệ rừng được giao hoặc rừng nhận khoán. Rừng được giao khoán là diện tích rừng Nhà nước giao cho Ban quản lý rừng đặc dụng, rừng phòng hộ; diện tích rừng đặc dụng, rừng phòng hộ được Nhà nước giao cho các tổ chức kinh tế theo quy định hiện hành; diện tích rừng tự nhiên do Ủy ban nhân dân cấp xã trực tiếp quản lý.

Tuy nhiên, theo quy định tại Khoản 2, Điều 19, Thông tư số 22, ngày 11/12/2024 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (trước đây) hướng dẫn chi tiết về thực hiện các hoạt động của Chương trình mục tiêu quốc gia thì đối tượng rừng giao khoán là: Diện tích rừng được Nhà nước giao cho Ban quản lý rừng phòng hộ; rừng phòng hộ, rừng sản xuất là rừng tự nhiên được Nhà nước giao cho Ban quản lý rừng đặc dụng; rừng đặc dụng, rừng phòng hộ được Nhà nước giao cho Tổ chức kinh tế quản lý.

Ông Đào Xuân Thuỷ, Giám đốc Ban quản lý Vườn Quốc gia Chư Mom Ray cho biết: Thực hiện Tiểu dự án 1, Dự án 3, thuộc Chương trình MTQG 1719, 4 năm qua đơn vị đã giao khoán bảo vệ rừng cho 16 cộng đồng với diện tích 13.000 ha rừng đặc dụng. Tuy nhiên từ năm 2025 đơn vị không thể tiếp tục giao khoán diện tích rừng này do vướng quy định tại Khoản 2, Điều 19, Thông tư số 22, ngày 11/12/2024 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn. Vì theo Thông tư số 22 thì rừng đặc dụng lại bị điều chỉnh không phải là đối tượng rừng giao khoán theo Chương trình MTQG 1719.

13.000 ha rừng được giao khoán, với đơn giá 400 nghìn đồng/ha/năm thì kinh phí 5,2 tỷ đồng trong 1 năm. Tuy nhiên, do vướng Thông tư số 22 nên việc giao khoán quản lý bảo vệ rừng cho cộng đồng không thể tiếp tục thực hiện trong năm 2025. Vai trò của 400 nhân lực bảo vệ rừng từ cộng đồng không còn được phát huy. Trong khi đó, Ban quản lý Vườn Quốc gia Chư Mom Ray chưa có kinh phí để bảo vệ, đẩy 13.000 ha rừng này vào nhiều rủi ro.

“Hiện nay chúng tôi đã có văn bảo báo cáo cấp có thẩm quyền và UBND tỉnh Kon Tum đã giao cho các sở, ngành chuyên môn tham vấn ý kiến của các cơ quan Trung ương, tuy nhiên vẫn chưa xử lý được vấn đề này. Chúng tôi cũng rất mong là các cơ quan chức năng có thẩm quyền sớm điều chỉnh làm sao hướng về người dân, hướng về cộng đồng. Việc giao khoán này thì thu nhập của người dân chỉ một phần thôi, nhưng thông qua việc giao khoán quản lý bảo vệ rừng theo Chương trình MTQG 1719 này thì được nhất là nâng cao ý thức của cộng đồng trong công tác quản lý bảo vệ rừng” – ông Đào Xuân Thuỷ, Giám đốc Ban quản lý Vườn Quốc gia Chư Mom Ray cho biết thêm.

Khó khăn trong việc giữ rừng

13.000 ha rừng không được giao khoán cho cộng đồng quản lý bảo vệ, trong khi đội ngũ cán bộ làm công tác giữ rừng rất mỏng nên Vườn Quốc gia Chư Mom Ray đang gặp rất nhiều khó khăn. Đặc biệt, tỉnh Kon Tum đang vào mùa khô nên nguy cơ xảy ra cháy rừng rất cao.

Anh Nguyễn Đức Duy – Trạm trưởng Trạm Quản lý bảo vệ rừng Ya Krei, Ban quản lý Vườn quốc gia Chư Mom Ray chia sẻ: Hiện nay Trạm đang quản lý 3.000 ha rừng, trước kia có cộng đồng tham gia quản lý bảo vệ thì anh em đỡ vất vả. Hiện nay không còn cộng đồng tham gia quản lý thì anh em chúng tôi gặp nhiều khó khăn, diện tích lớn như vậy nhưng quân số chỉ có 4 người, mới đây đã tăng cường thêm 5 người nữa. Hiện nay đang là mùa khô thì anh em phải trực 24/24, những nguy cơ xảy ra cháy rất cao, nếu xảy ra cháy thì với lực lượng như hiện nay thì không thể xử lý kịp thời.

Việc không còn được nhận giao khoán quản lý, bảo vệ rừng cho cộng đồng thì người dân không còn chung tay với đơn vị chủ rừng trong công tác tuần tra, quản lý bảo vệ rừng và phòng cháy chữa cháy rừng.

Ông A Hrer, làng Rắc, xã Ya Xiêr, huyện Sa Thầy chia sẻ: Những năm trước thì khi được giao khoán thì hằng tuần tôi đều tham gia cùng với tổ cộng đồng thôn và lực lượng của Vườn quốc gia Chư Mom Ray đi tuần tra bảo vệ rừng, tính ra một năm thì được hơn 11 triệu. Từ tháng 1/2025 đến nay chúng tôi không còn được nhận khoán nữa thì tôi không còn tham gia đi tuần tra, bảo vệ. Bởi chúng tôi đi tuần tra, bảo vệ rừng rất vất vả và nguy hiểm nhưng không có chế độ hỗ trợ thì thiệt cho chúng tôi.

Ông A Grửi, làng Rắc, xã Ya Xiêr, huyện Sa Thầy cho biết: Những năm trước, 30 hộ trong làng được giao nhận khoán quản lý, bảo vệ 875 ha rừng của Vườn quốc gia Chư Mom Ray. Chúng tôi chia ra làm 7 tổ, mỗi ngày 1 tổ sẽ đi tuần tra, quản lý bảo vệ rừng cùng với cán bộ vườn, những từ tháng 1/2025 đến nay chúng tôi không còn tham gia nữa. Chúng tôi sinh ra, lớn lên cũng gắn bó với rừng rồi, thấy rừng đứng trước nguy cơ cháy cao tôi cũng lo, với vai trò là Cộng đồng trưởng tôi cũng kêu gọi các hộ tiếp tục tham gia bảo vệ rừng nhưng bà con không tham gia nữa, vì họ cho rằng không còn giao khoán khi đi bảo vệ rừng không có chế độ gì.

Vườn quốc gia Chư Mom Ray có tổng diện tích hơn 56.000 ha. Hệ thực vật của Vườn quốc gia Chư Mom Ray được biết đến khá phong phú, đa dạng về số loài, trạng thái và được đánh giá là một trong những Vườn Quốc gia lớn nhất của Việt Nam. Việc 13.000 ha rừng không được tiếp tục giao khoán quản lý bảo vệ do vướng Thông tư số 22 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã làm cho công tác quản lý, bảo vệ rừng và phòng cháy chữa cháy rừng của Vườn quốc gia Chư Mom Ray gặp nhiều khó khăn bởi không còn sự chung tay của cộng đồng sống gần rừng.