PV: Thưa ông, ông có thể khái quát về thực trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trên địa bàn xã trong những năm gần đây?

Ông Lê Xuân Dương: Xã Mù Cang Chải là địa bàn vùng cao với hơn 98% là người đồng bào DTTS sinh sống, đời sống kinh tế còn nhiều khó khăn, trình độ dân trí chưa đồng đều, trong khi đó một số phong tục, tập quán lạc hậu vẫn còn tồn tại. Trước đây, tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống từng diễn ra rải rác ở một số thôn, bản, chủ yếu trong đồng bào DTTS.

Tuy nhiên, nhờ sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị, những năm gần đây số vụ việc đã giảm rõ rệt. Một số thôn, bản trước kia thường xuyên xảy ra tảo hôn, thì nay cơ bản đã được kiểm soát tốt. 

Nhận thức của người dân, đặc biệt là thanh thiếu niên và phụ huynh, đã có nhiều chuyển biến tích cực; nhiều gia đình đã chủ động ngăn chặn con em mình kết hôn sớm. Nhiều trường hợp có nguy cơ tảo hôn đã được phát hiện sớm để tuyên truyền, vận động kịp thời nên không phát sinh hậu quả.

PV: Thưa ông, với vai trò của mình, Phòng Văn hóa - Xã hội đã tham mưu những giải pháp trọng tâm nào cho UBND xã trong công tác này?

Ông Lê Xuân Dương: Phòng Văn hóa - Xã hội xác định phòng, chống tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống là nhiệm vụ lâu dài, cần thực hiện đồng bộ. Chúng tôi đã tham mưu cho UBND xã ban hành các kế hoạch chuyên đề, lồng ghép nội dung phòng chống tảo hôn vào phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”, xây dựng thôn, bản văn hóa.

Bên cạnh đó, xã tăng cường phối hợp liên ngành giữa văn hóa - xã hội, tư pháp, công an, y tế, đoàn thanh niên, hội phụ nữ và ngành giáo dục để kịp thời phát hiện, ngăn chặn các trường hợp có nguy cơ xảy ra tảo hôn.

PV: Công tác tuyên truyền được triển khai như thế nào để phù hợp với đặc thù địa phương, thưa ông?

Ông Lê Xuân Dương: Chúng tôi đặc biệt chú trọng đổi mới hình thức tuyên truyền. Ngoài việc tuyên truyền qua loa truyền thanh, các buổi họp thôn, sinh hoạt chi bộ, xã còn tổ chức tuyên truyền trực tiếp bằng tiếng dân tộc, thông qua hình thức sân khấu hóa, tọa đàm, đối thoại cộng đồng.

Vai trò của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín được phát huy rất rõ nét. Đây là những “cầu nối” quan trọng giúp chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước đến với người dân một cách dễ hiểu, dễ tiếp nhận. Đồng thời, tuyên truyền trong trường học đã góp phần trang bị kiến thức pháp luật, kỹ năng sống cho học sinh, giúp các em tự bảo vệ mình trước nguy cơ tảo hôn.

Cùng với đó, xã Mù Cang Chải xác định gắn công tác phòng, chống tảo hôn với phát triển kinh tế, nâng cao đời sống và tạo điều kiện cho thanh thiếu niên được học tập, lập thân, lập nghiệp một cách bền vững.

Đặc biệt, xã đã mạnh dạn ứng dụng công nghệ thông tin phù hợp với điều kiện địa phương. Nhiều thôn bản đã sử dụng các mạng xã hội để tuyên truyền kịp thời các chủ trương, chính sách, mô hình hay cách làm hiệu quả với thông tin ngắn gọn, dễ hiểu giúp các nội dung tuyên truyền “ngấm dần” vào nhận thức của Nhân dân.

PV: Khó khăn lớn nhất hiện nay trong công tác phòng, chống tảo hôn là gì, thưa ông?

Ông Lê Xuân Dương: Bên cạnh những chuyển biến tích cực, xã Mù Cang Chải cũng thẳng thắn nhìn nhận rằng tình trạng tảo hôn vẫn chưa được xóa bỏ hoàn toàn, và công tác tuyên truyền hiện nay vẫn đang gặp phải một số rào cản lớn.

Trong đó, rào cản lớn nhất vẫn là sự đan xen giữa phong tục tập quán và hạn chế về nhận thức. Ở một bộ phận người dân, nhất là tại các thôn vùng sâu, vùng xa, quan niệm “lớn nhanh”, “có người nối dõi”, “theo lệ bản” vẫn còn tồn tại; việc kết hôn sớm đôi khi không được nhìn nhận là vi phạm pháp luật, mà chỉ đơn giản là “chuyện gia đình”. Điều này khiến công tác tuyên truyền, vận động gặp nhiều khó khăn cần thời gian dài, bền bỉ.

Bên cạnh đó, yếu tố kinh tế cũng là một nguyên nhân không nhỏ. Đời sống của một bộ phận Nhân dân còn khó khăn, việc cho con nghỉ học sớm, lập gia đình sớm để “giảm gánh nặng” vẫn còn diễn ra. Kinh tế khó khăn cũng làm hạn chế khả năng tiếp cận thông tin, giáo dục và dịch vụ xã hội của thanh thiếu niên.

PV: Thưa ông, trong thời gian tới, xã Mù Cang Chải sẽ tập trung vào những giải pháp nào để tiếp tục đẩy lùi tình trạng tảo hôn?

Ông Lê Xuân Dương: Từ thực tiễn trên, xã Mù Cang Chải xác định công tác giảm thiểu tảo hôn và hôn nhân cận hết là nhiệm vụ lâu dài, không thể giải quyết trong ngày một ngày hai.

Thời gian tới, xã tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền sâu rộng, lấy thanh thiếu niên và phụ huynh làm đối tượng trọng tâm. Đồng thời, tăng cường lồng ghép phòng, chống tảo hôn với các chương trình phát triển kinh tế - xã hội, giảm nghèo bền vững, nâng cao đời sống cho người dân.

Chúng tôi cũng chú trọng nhân rộng các mô hình, cách làm hay ở cơ sở, phát huy vai trò của Người có uy tín, nhằm tạo sự lan tỏa tích cực trong cộng đồng.

PV: Ông có thông điệp gì muốn gửi tới người dân địa phương?

Ông Lê Xuân Dương: Tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống không chỉ vi phạm pháp luật mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến tương lai của mỗi gia đình và sự phát triển của cộng đồng. Tôi mong các bậc phụ huynh, các em thanh thiếu niên hãy chung tay nói không với tảo hôn, cùng xây dựng gia đình no ấm, tiến bộ, hạnh phúc.

Xin trân trọng cảm ơn ông!