Theo Nhà nghiên cứu Văn hóa Nguyễn Văn Ngọc, Lễ hội cầu ngư vạn chài Nhơn Hải là một trong 22 di sản Lễ hội cầu ngư được kiểm kê, đưa vào danh mục văn hóa phi vật thể (Kết quả thực hiện đề tài khoa học cấp tỉnh về “Nghiên cứu lễ hội cầu ngư ở Bình Định” được nghiệm thu tại Quyết định số 286/QDD-SKHCN ngày 20.9.2019 của Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ Bình Định).

Di sản văn hóa phi vật thể này được hình thành và lưu truyền từ trước thế kỷ XVIII ở Nhơn Hải. Thời gian qua, Lễ hội này đã đóng góp tích cực trong việc hình thành một mô hình du lịch cộng đồng tại địa phương.

Thông thường Lễ hội thường kéo dài khoảng 3 ngày đêm (từ ngày 11 – 13 tháng Hai Âm lịch hằng năm), với nhiều nghi thức và nét văn hoá đặc trưng được lưu truyền qua nhiều thế kỷ, mang đậm giá trị tinh thần của người dân miền biển. Nhằm bảo tồn, gìn giữ, nâng tầm và phát huy giá trị của Lễ hội, hiện nay Ban Quản lý vạn chài xã Nhơn Hải đã tổ chức cuộc họp lấy ý kiến cộng đồng ngư dân vạn chài đề nghị lập hồ sơ để ghi danh Lễ hội Cầu ngư vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Ông Nguyễn Khắc Vũ (71 tuổi), Trưởng Ban Quản lý vạn chài xã Nhơn Hải chia sẻ: Việc xây dựng hồ sơ đề nghị ghi danh Lễ hội cầu ngư vạn chài Nhơn Hải trình Bộ Văn hoá Thể thao và Du lịch đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia là hết sức cần thiết. Việc này, không chỉ nhằm mục tiêu bảo tồn mà còn góp phần tôn vinh giá trị văn hóa, kết hợp phát triển kinh tế biển đảo. Thông qua Lễ hội, địa phương sẽ giới thiệu đến du khách một loại hình di sản đặc trưng và thắng cảnh hữu tình ở bán đảo Nhơn Hải.

Theo ông Lê Công Hóa (61 tuổi) thành viên của Ban Quản lý vạn chài xã Nhơn Hải: Cộng đồng ngư dân vạn chài ở xã Nhơn Hải, đặc biệt là các nghệ nhân đang nắm giữ di sản Lễ hội cầu ngư đồng lòng ủng hộ việc lập hồ sơ khoa học đề nghị đưa Lễ hội cầu ngư vào danh sách di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. 

Chủ tịch UBND xã Nhơn Hải, ông Đỗ Cao Thắng cho hay: Các nghi thức lễ hội không chỉ mang giá trị văn hóa tinh thần mà còn là những tư liệu quý phản ánh đầy đủ và chân thực đời sống của ngư dân được bồi đắp qua nhiều thế hệ. Thể theo nguyện vọng của ngư dân, UBND xã đã có tờ trình gửi UBND Tp.Quy Nhơn để thống nhất chủ trương trình UBND tỉnh Bình Định đồng ý cho xã Nhơn Hải triển khai kế hoạch lập hồ sơ khoa học Lễ hội cầu ngư vạn chài Nhơn Hải được ghi danh là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

“Việc ghi danh lễ hội vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia không chỉ giúp bảo tồn giá trị văn hóa truyền thống mà còn thúc đẩy sự phát triển kinh tế - du lịch địa phương, góp phần giúp Tp.Quy Nhơn khẳng định vai trò là một trong những trung tâm văn hóa của vùng Duyên hải Trung Bộ", ông Thắng nhấn mạnh.

Trao đổi với phóng viên về tiến độ lập hồ sơ đề nghị ghi danh Lễ hội cầu ngư vạn chài Nhơn Hải là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, ông Phan Tuấn Hoàng, Trưởng phòng Văn hóa Thông tin Tp.Quy Nhơn, cho biết: Sau khi tiếp nhận hồ sơ từ UBND xã Nhơn Hải, UBND Tp.Quy Nhơn đang chỉ đạo các ngành chức năng, tham khảo thêm ý kiến chuyên gia, nhà nghiên cứu và ngư dân để tiến hành các bước tiếp theo trong việc hoàn thiện hồ sơ khoa học cho lễ hội Cầu ngư vạn chài Nhơn Hải, trình cơ quan thẩm quyền phê duyệt. “Tuy nhiên, việc hoàn tất hồ sơ và trình lên các cấp có thẩm quyền cần có thời gian và sự nghiên cứu kỹ lưỡng, giống như việc ghi danh lễ hội Cầu ngư Vạn đầm Xương Lý trước đây”, ông Hoàng thông tin thêm.