Di sản sống động giữa tầng đá triệu năm

Tối 13/10/2025 tại Hồng Kông (Trung Quốc), Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Cao nguyên đá Đồng Văn, Tuyên Quang được xướng tên ở hạng mục “Asia’s Leading Regional Cultural Destination 2025” trong khuôn khổ Giải thưởng Du lịch Thế giới (World Travel Awards – WTA) khu vực châu Á và châu Đại Dương. Đây là một trong những danh hiệu danh giá nhất của hệ thống WTA, tôn vinh các điểm đến tiêu biểu trong gìn giữ bản sắc văn hóa, phát triển du lịch bền vững và bảo tồn hệ sinh thái tự nhiên.

Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Cao nguyên đá Đồng Văn được UNESCO công nhận từ năm 2010 – là công viên địa chất toàn cầu đầu tiên của Việt Nam. Với diện tích hơn 2.345 km², nơi đây lưu giữ các hệ tầng địa chất có niên đại hơn 500 triệu năm. Những lớp đá vôi cổ, hang động kỳ vĩ, dấu tích hóa thạch sinh vật biển và các chuyển động địa chất của vỏ Trái Đất đã tạo nên một “bảo tàng địa chất sống” hiếm có.

Giá trị của Cao nguyên đá không chỉ ẩn trong những lớp đá cổ, mà còn hiện lên sống động qua phong tục, tập quán và đời sống văn hóa của 17 tộc người đã gắn bó với vùng đất này qua nhiều thế hệ. 

Trải qua hàng trăm năm thích nghi và gìn giữ, người Mông, Dao, Lô Lô, Pu Péo… đã tạo dựng một không gian văn hóa đặc trưng với chợ phiên vùng cao, chợ tình Khau Vai, lễ hội cúng rừng, những điệu dân ca hòa trong tiếng khèn Mông, cùng các nếp nhà trình tường bám vào sườn đá và lối sống cộng đồng bền bỉ giữa mây gió.

Sự kết tinh giữa di sản địa chất, bản sắc văn hóa và đời sống cộng đồng đã tạo nên “thương hiệu” độc nhất của Cao nguyên đá Đồng Văn – một không gian không chỉ để tham quan, mà để tìm hiểu, chiêm nghiệm và truyền cảm hứng. Chính sức hấp dẫn ấy khiến nơi đây trở thành điểm dừng chân của du khách quốc tế, nguồn cảm hứng của nghệ sĩ nhiếp ảnh, và là “phòng thí nghiệm tự nhiên” đối với các nhà nghiên cứu về văn hóa, địa chất và nhân học.

Khẳng định thương hiệu “miền di sản và bản sắc”

Danh hiệu này không chỉ là sự ghi nhận cho những nỗ lực bảo tồn, tôn tạo cảnh quan và phát huy giá trị văn hóa của các cộng đồng dân tộc trên Cao nguyên đá, mà còn là minh chứng cho tầm nhìn dài hạn của địa phương trong việc gắn tài nguyên di sản với phát triển kinh tế xanh và sinh kế cộng đồng.

Từ năm 2010 đến nay, Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Cao nguyên đá Đồng Văn đã ba lần được UNESCO tái đánh giá và liên tục giữ vững danh hiệu. Năm 2025, Công viên tiếp tục lọt vào vòng 2 bình chọn cấp toàn cầu của WTA và chuẩn bị bước vào kỳ tái đánh giá lần thứ tư của UNESCO vào năm 2026. Những bước tiến này giúp củng cố vị thế của Tuyên Quang trong mạng lưới công viên địa chất toàn cầu, đồng thời góp phần lan tỏa hình ảnh một Việt Nam giàu bản sắc, thân thiện và hấp dẫn.

Danh hiệu “Điểm đến văn hóa khu vực hàng đầu châu Á năm 2025” cũng mở ra cơ hội để tỉnh đẩy nhanh phát triển du lịch chất lượng cao, xây dựng các sản phẩm đặc trưng và thu hút du khách quốc tế. Đây là nền tảng để thúc đẩy liên kết vùng, thu hút đầu tư và xây dựng thương hiệu “Miền di sản và bản sắc” một cách bài bản, bền vững.

Trong định hướng phát triển, tỉnh ưu tiên bảo tồn giá trị văn hóa truyền thống gắn với du lịch cộng đồng; khuyến khích người dân tham gia gìn giữ tri thức bản địa; đồng thời phát triển hạ tầng du lịch đồng bộ và nâng cao chất lượng dịch vụ. Song song đó là các hoạt động xúc tiến, truyền thông, kết nối tour tuyến và hợp tác quốc tế nhằm đưa hình ảnh Cao nguyên đá Đồng Văn đến gần hơn với bạn bè khu vực và thế giới.

Giải thưởng WTA – vốn được ví như “Oscar của ngành du lịch” – vì vậy không chỉ là danh hiệu tôn vinh, mà còn là “tấm hộ chiếu thương hiệu” giúp du lịch Tuyên Quang khẳng định chỗ đứng trên bản đồ quốc tế.