Là một trong những địa phương đi đầu trong phát triển sản phẩm OCOP, Quảng Ninh hiện có hơn 400 sản phẩm đạt từ 3 đến 5 sao. Từ chả mực Hạ Long, rượu mơ Yên Tử, trà hoa vàng Ba Chẽ đến đồ thủ công mỹ nghệ từ than đá - hệ sinh thái sản phẩm vô cùng phong phú.

Đặc biệt, nhiều sản phẩm đến từ vùng DTTS đã và đang tạo nên dấu ấn riêng (Miến dong Bình Liêu, trà hoa vàng của người Dao Thanh Y, hay vải thổ cẩm do phụ nữ Dao, Sán Chỉ, Tày dệt thủ công...). Tuy nhiên, dù sở hữu nhiều giá trị văn hóa nguyên bản, những sản phẩm này vẫn ít được nhận diện rõ trên thị trường quà tặng.

Chị Bùi Mỹ Hạnh, du khách đến từ Hà Nội, chia sẻ: “Tôi rất thích các sản phẩm của vùng đồng bào DTTS và miền núi, nhưng chủ yếu phải đi vào chợ, bản làng mới thấy. Nếu các sản phẩm ấy được trưng bày ở điểm du lịch, có nhãn mác và câu chuyện đi kèm, chắc chắn tôi sẽ mua làm quà”.

Theo các chuyên gia, phần lớn quà tặng ở Quảng Ninh hiện nay tuy đa dạng hình thức nhưng lại thiếu chiều sâu văn hóa. Đặc biệt là thiếu sự thể hiện bản sắc dân tộc - yếu tố tạo nên sự khác biệt trong mắt du khách.

Giảng viên Trường Đại học Hạ Long, Lê Hải Thanh nhận định, bao bì của một sản phẩm OCOP cần được thiết kế hình ảnh văn hóa biển Hạ Long, văn hóa Phật giáo Yên Tử, văn hóa công nhân mỏ. Hay như mua về một sản phẩm mỹ nghệ làm từ vỏ sò, ốc biển đi kèm là một câu chuyện kể về văn hóa biển đảo. Cùng với sự giao thoa nhiều đặc trưng văn hoá, tông màu sáng được sử dụng tạo sự tinh túy và độc đáo, đưa yếu tố bản địa vào để quảng bá thương hiệu quê hương.

Một chiếc khăn thổ cẩm không chỉ đơn thuần là món vải mà là hình ảnh núi rừng, là biểu tượng của sự kiên nhẫn, khéo léo của phụ nữ Dao. Một gói trà hoa vàng không chỉ là thảo dược mà là truyền thống gìn giữ rừng, chăm cây, hái lá qua nhiều thế hệ. Nếu kể đúng câu chuyện, những sản phẩm ấy sẽ trở thành món quà có hồn.

Để làm được điều đó, cần có sự kết nối giữa các nghệ nhân người DTTS, nhà thiết kế, đơn vị truyền thông và cơ sở sản xuất OCOP. Từ đó, các sản phẩm của người DTTS, vùng đồng bào DTTS và miền núi không chỉ được giữ nguyên tinh thần thủ công, mà còn có hình ảnh, bao bì và cách tiếp cận hiện đại hơn.

Theo ông Đỗ Kim Cơ, Giám đốc Công ty TNHH Sách và Truyền thông Việt Nam, thay vì chỉ bán một chai rượu mơ, hãy bán câu chuyện về người Dao chưng cất nó, bán một món đồ mỹ nghệ than đá, hãy kể câu chuyện về tinh thần “Kỷ luật và Đồng tâm”. Bên cạnh đó, cần kết nối để các nghệ nhân, các đơn vị sản xuất, nhà thiết kế với nhau để tạo ra những mẫu mã bao bì ý nghĩa.

Bên cạnh đó, tỉnh cũng cần đầu tư không gian trưng bày và bán sản phẩm theo chủ đề. Tại các điểm du lịch như: Yên Tử, Bảo tàng, Làng văn hóa dân tộc… hoàn toàn có thể bố trí các khu trưng bày sản phẩm dân tộc có tính thẩm mỹ cao, gắn với yếu tố trải nghiệm văn hóa.

Quà tặng địa phương không chỉ là một sản phẩm tiêu dùng. Nó là câu chuyện, là bản sắc, là sự kết nối giữa du khách và vùng đất đã đi qua. Quảng Ninh sở hữu đầy đủ điều kiện để tạo ra những món quà độc đáo nhưng cần mạnh dạn đưa văn hóa, đặc biệt là văn hóa DTTS vào từng sản phẩm. Chỉ khi mỗi món quà đều "nói được điều gì đó" về Quảng Ninh, về con người nơi đây thì nó mới thực sự là món quà đáng nhớ.