Cụ thể, Quyền Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng vừa ký ban hành Quyết định số 4024/QĐ-BNNM phê duyệt Đề án “Sản xuất giảm phát thải lĩnh vực trồng trọt giai đoạn 2025-2035, tầm nhìn đến năm 2050” nhằm phát triển ngành trồng trọt theo hướng phát thải thấp, sinh thái và hiện đại.

Theo kế hoạch, các mô hình thí điểm sẽ tập trung vào những cây trồng chủ lực, có diện tích lớn và tiềm năng phát thải cao, đặc biệt là lúa, cà phê, hồ tiêu, cây ăn quả và rau màu. Những mô hình này cần áp dụng các tiến bộ kỹ thuật như tưới tiết kiệm, bón phân hợp lý, quản lý dịch hại tổng hợp, cũng như ứng dụng công nghệ số để giám sát, đo lường mức phát thải.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường đặt mục tiêu đến năm 2030, nông nghiệp Việt Nam có thể giảm ít nhất 10% phát thải khí nhà kính so với kịch bản phát triển thông thường. Riêng lĩnh vực trồng trọt phải đạt mức giảm từ 5-7% nhờ thay đổi quy trình sản xuất, gia tăng diện tích canh tác hữu cơ và áp dụng kỹ thuật canh tác thông minh với khí hậu.

Theo đó, các địa phương không chỉ dừng ở việc xây dựng mô hình thí điểm mà cần nhân rộng trên diện rộng, lồng ghép vào quy hoạch phát triển nông nghiệp. Đặc biệt, phải có sự tham gia tích cực của nông dân và doanh nghiệp để bảo đảm tính bền vững.

Nhiều chuyên gia nhận định, việc triển khai mô hình trồng trọt giảm phát thải sẽ mang lại lợi ích kép khi vừa giảm phát thải khí nhà kính, vừa nâng cao chất lượng nông sản và đáp ứng tiêu chuẩn thị trường xuất khẩu. Đây cũng là chìa khóa để nông sản Việt Nam tăng sức cạnh tranh trong bối cảnh nhiều quốc gia nhập khẩu siết chặt tiêu chuẩn “xanh”.

Một số địa phương đã đi trước trong xây dựng mô hình canh tác giảm phát thải. Điển hình, Thái Bình, Nam Định đã áp dụng kỹ thuật tưới ngập khô xen kẽ trên cây lúa, giúp giảm lượng nước tưới từ 30-40%, đồng thời cắt giảm đáng kể khí metan phát sinh. Tại Tây Nguyên, các mô hình tưới nhỏ giọt và bón phân qua hệ thống tưới cho cà phê, hồ tiêu cũng chứng minh hiệu quả trong việc tiết kiệm tài nguyên và giảm phát thải.

Tuy nhiên, việc nhân rộng các mô hình này vẫn gặp nhiều khó khăn. Trở ngại lớn nhất là thói quen sản xuất truyền thống của nông dân, nguồn vốn đầu tư ban đầu cao, cùng với đó là hệ thống hỗ trợ kỹ thuật ở cơ sở còn hạn chế. Do đó, các chuyên gia đề nghị Nhà nước cần tăng cường chính sách hỗ trợ tín dụng xanh, khuyến khích doanh nghiệp đầu tư và hỗ trợ kỹ thuật cho nông dân.

Trong bối cảnh Việt Nam đã cam kết đạt phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050, yêu cầu các tỉnh, thành xây dựng ít nhất 1-2 mô hình trồng trọt giảm phát thải là bước đi cụ thể, thiết thực. Nếu thực hiện đồng bộ và hiệu quả, đây sẽ là nền tảng quan trọng để nông nghiệp Việt Nam phát triển theo hướng hiện đại, xanh và bền vững, đáp ứng cả yêu cầu trong nước lẫn thị trường quốc tế.