Học chữ, học kỹ năng, học cách trưởng thành

Con đường dẫn vào Trường THCS Đồng Tâm, xã Lục Hồn, đèo dốc uốn quanh triền núi vẫn còn lấm bùn sau cơn mưa đêm. Sáng đầu tuần, những chiếc xe máy chở học sinh từ các thôn Sam Quang, Phiêng Sáp, Ngàn Phe… lại nối nhau về trường. Trong ba lô nhỏ là vài bộ quần áo, chút đồ ăn cùng cả nỗi nhớ nhà gửi lại phía sau. Xa bố mẹ hàng chục cây số, ngôi trường Đồng Tâm đã trở thành “ngôi nhà thứ hai” của những đứa trẻ vùng cao nơi các em vừa học chữ, vừa học cách trưởng thành.

Trường hiện có 298 học sinh, trong đó hơn 99% là con em đồng bào DTTS, 139 em ở bán trú. Khu nội trú ngăn nắp, ấm áp với những căn phòng gọn gàng, chăn màn được gấp vuông vắn, bàn học sáng đèn mỗi tối.

“Các em xa bố mẹ từ nhỏ nên thầy cô không chỉ dạy chữ, mà còn dạy kỹ năng sống, kỹ năng ứng xử, kỹ năng tự lập”, cô Phạm Thị Hằng, Hiệu trưởng Trường THCS Đồng Tâm chia sẻ.

Mỗi ngày, học sinh đều được phân công trực nhật, dọn phòng, gấp chăn, giữ vệ sinh cá nhân, tập nói lời cảm ơn, xin lỗi, học cách quan tâm và giúp đỡ bạn bè. Nhà trường còn tổ chức các giờ trải nghiệm, hướng nghiệp mỗi tuần; hoạt động ngoại khóa, trò chơi dân gian, sinh hoạt dưới cờ, thi văn nghệ hằng tháng… giúp học sinh rèn luyện kỹ năng mềm, tinh thần hợp tác và niềm tự hào về bản sắc văn hóa các dân tộc Tày, Dao, Sán Chỉ.

“Hồi trước em rất nhút nhát, không dám nói trước đám đông. Giờ em tự tin hơn nhiều, biết làm việc nhóm và giúp đỡ bạn”, Chíu Hà Duyên, học sinh lớp 8A bẽn lẽn khoe.

Nơi thầy cô vừa là người dạy, vừa là người “giữ lửa”

Ở nơi vùng cao này, người thầy không chỉ là người truyền tri thức, mà còn là người bạn, người cha, người mẹ thứ hai cùng các em vượt qua những năm tháng tuổi thơ xa nhà.

Tinh thần ấy cũng hiện hữu ở Trường TH&THCS Đồng Văn, xã Hoành Mô. Năm học 2025 - 2026, trường có 307 học sinh bán trú với khu nhà ở và nhà ăn 3 tầng khang trang vừa đưa vào sử dụng. Đây được xem là một điểm sáng trong giáo dục kỹ năng cho học sinh DTTS.

Mỗi ngày, học sinh được sắp xếp thời khóa biểu hợp lý, có giờ thể thao, văn nghệ, giải trí cuối tuần; được tham gia các buổi sinh hoạt chuyên đề về sức khỏe, giới tính, phòng chống tảo hôn và hôn nhân cận huyết.

Thầy Nguyễn Thành Trung, Hiệu trưởng nhà trường, cho biết: “Từ khi có khu nội trú mới, điều kiện sinh hoạt tốt hơn, các em không chỉ khỏe mạnh hơn mà còn biết chia sẻ, biết nói lời cảm ơn và tự tin hơn khi giao tiếp”.

Ở nơi gian khó này, có lẽ niềm hạnh phúc lớn nhất của thầy cô là nhìn thấy học trò trưởng thành từng ngày từ việc tự gấp chăn, nấu cơm, đến biết chào hỏi, quan tâm người khác. Mỗi hành động nhỏ, mỗi kỹ năng được vun đắp dần qua năm tháng, trở thành nền tảng cho ước mơ và bản lĩnh sau này.

Từ kỹ năng nhỏ đến ước mơ lớn

Theo Sở Giáo dục và Đào tạo Quảng Ninh, 100% học sinh vùng đồng bào DTTS trên địa bàn được tăng cường dạy tiếng Việt, kết hợp lồng ghép nội dung giáo dục địa phương và kỹ năng sống vào từng môn học. 

Các diễn đàn “Nói không với tảo hôn”, “Xây dựng tình bạn đẹp”, các buổi truyền thông do bác sĩ, chuyên gia tâm lý, đoàn thanh niên tổ chức được duy trì thường xuyên, giúp học sinh vùng cao mở rộng nhận thức và tự tin hơn trong hành trình khôn lớn.

Những kỹ năng tưởng chừng đơn giản như gấp chăn, dọn phòng, biết nói lời cảm ơn, biết giữ gìn bản sắc dân tộc thực chất chính là “những viên gạch đầu tiên” xây nền nhân cách. Nhờ đó, trẻ em vùng cao Quảng Ninh hôm nay không còn rụt rè, e ngại mà ngày càng tự tin hơn, chủ động hơn, dám ước mơ và theo đuổi con đường học tập của mình.

Ở mỗi trường bán trú, thầy cô vẫn miệt mài “gieo hạt” giữa đại ngàn. Họ tin rằng, hạt giống kỹ năng, tri thức và lòng nhân ái hôm nay sẽ nảy mầm thành tương lai tươi sáng của quê hương.

Giữa núi rừng Quảng Ninh, tiếng trống trường mỗi sáng không chỉ đánh thức sân trường mờ sương, mà còn đánh thức những ước mơ đang nhen lên trong ánh mắt học trò. Những đứa trẻ miền biên viễn đang lớn lên bằng tri thức, bằng kỹ năng và bằng tình yêu thương như những mầm xanh kiên cường, mang theo niềm tin về một ngày mai tươi sáng trên vùng cao Tổ quốc.