Những "chiếc bẫy vô hình"

Tình trạng săn bắt chim thường bùng phát từ tháng 9 âm lịch đến tháng Chạp. Đây là cao điểm mùa chim di cư. Các đối tượng dùng thủ đoạn tinh vi: giăng lưới “tàng hình”, đặt bẫy, dùng loa phát âm thanh dẫn dụ… khiến nhiều loài như cò, vạc, dẽ giun, cu gáy, le le mắc bẫy hàng loạt.

Chỉ trong vài tuần đầu tháng 9, lực lượng kiểm lâm tại Quảng Yên, Tiên Yên, Móng Cái… đã tổ chức nhiều đợt kiểm tra, thu giữ và tiêu hủy hàng nghìn mét lưới, cọc tre, loa dẫn dụ, hình nộm chim giả. Thế nhưng, dụng cụ bẫy quá dễ mua, giá rẻ, trong khi lợi nhuận từ buôn bán chim lại cao, khiến nguy cơ tái diễn luôn thường trực.

Để ngăn chặn, Chi cục Kiểm lâm Quảng Ninh phối hợp cùng lực lượng Công an, bộ đội Biên phòng, chính quyền các địa phương tăng cường kiểm tra, đồng thời đẩy mạnh tuyên truyền qua phát thanh, họp dân, băng rôn, tờ rơi. Nhiều xã, thôn đã vận động người dân ký cam kết không săn bắt, không buôn bán chim hoang dã.

Tại xã Kỳ Thượng, nơi có diện tích rừng lớn, là điểm dừng chân của nhiều loài chim, chính quyền xã và kiểm lâm khu vực đến từng hộ dân tuyên truyền, vận động bà con bỏ giăng bẫy, không dùng loa dẫn dụ. Ông Khiếu Anh Tú, Chủ tịch UBND xã cho biết: “Nhờ kiên trì vận động, nhận thức của người dân thay đổi rõ rệt. Nhiều hộ trước đây từng săn bắt nay đã từ bỏ, thậm chí còn cùng lực lượng chức năng tháo gỡ bẫy trái phép”.

Song song, các mô hình bảo tồn gắn với quản lý rừng đặc dụng Đồng Sơn – Kỳ Thượng, rừng ngập mặn và vùng đất ngập nước được triển khai. Tại Hà An, Tiên Yên, Bình Liêu… số lượng chim đã có dấu hiệu phục hồi, mang lại hy vọng cho những mùa di cư xanh hơn.

Ý thức cộng đồng – chìa khóa bảo tồn

Dù có chuyển biến, công tác bảo vệ chim di cư vẫn gặp nhiều khó khăn: địa bàn rộng, lực lượng mỏng, hành vi vi phạm chủ yếu diễn ra ban đêm. Biện pháp xử lý hành chính và pháp lý cũng chưa đủ sức răn đe.

Theo lãnh đạo Chi cục Kiểm lâm Quảng Ninh, thời gian qua, Chi cục đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp, tích cực phối hợp cùng cơ quan hữu quan và chính quyền các địa phương tăng cường công tác quản lý, bảo vệ chim hoang dã, chim di cư.

Các hạt kiểm lâm đã chủ động tham mưu UBND cấp xã triển khai công tác tuyên truyền qua hệ thống loa phát thanh, họp dân, treo băng rôn, phát tờ rơi; lồng ghép nội dung bảo vệ chim hoang dã vào hương ước, quy ước thôn bản; vận động người dân ký cam kết không săn bắt, không buôn bán chim hoang dã.

Theo Nghị định 35/2019/NĐ-CP (sửa đổi bởi Nghị định 07/2022/NĐ-CP), hành vi săn bắt, buôn bán chim hoang dã có thể bị phạt đến 300 triệu đồng. Trường hợp nghiêm trọng, người vi phạm còn đối diện mức án đến 15 năm tù theo Điều 244 Bộ luật Hình sự.

Tuy vậy, chế tài chỉ là một phần. Quan trọng hơn là thay đổi nhận thức. Khi người dân hiểu rằng, mỗi cánh chim bay qua là chỉ dấu của một môi trường lành mạnh, là “đại sứ” cho hình ảnh Quảng Ninh xanh, sạch, đẹp, họ sẽ chủ động tham gia bảo vệ. Giữ cho cánh chim di cư bay tự do được bay mãi, cũng chính là giữ di sản cho hôm nay và mai sau.