Đây không phải là những cuốn hồi ký theo khuôn mẫu, càng không phải là tập hợp bài phát biểu khô khan. Với người đọc yêu văn hoá, yêu chiều sâu lịch sử và nhân văn, hai cuốn sách này như một bản giao hưởng trầm lắng mà lay động, khơi mở nhiều tầng giá trị của ký ức, của lý tưởng sống và của tâm thế một con người làm cách mạng trong suốt thế kỷ XX đầy biến động.

Tấm lòng với Đất nước do Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật xuất bản lần thứ hai năm 2025 và được Sbooks độc quyền phát hành. Là tuyển chọn các bài viết, phát biểu và trả lời phỏng vấn tiêu biểu của bà Nguyễn Thị Bình, người phụ nữ được bạn bè quốc tế trìu mến gọi là "Madam Bình", người từng giữ vai trò Trưởng đoàn đàm phán của Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam tại Hội nghị Paris (1968 - 1973), sau đó là Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Phó Chủ tịch nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Cuốn sách gồm ba phần chính: Phần thứ nhất với tiêu đề "Suy nghĩ về đất nước, nhân dân và Đảng", tập hợp những bài viết, bài phát biểu, trả lời phỏng vấn của bà Nguyễn Thị Bình thể hiện sâu sắc tư tưởng chính trị, niềm tin kiên định vào con đường cách mạng mà Đảng và Bác Hồ đã lựa chọn, cùng với những suy nghĩ, trăn trở của bà về tương lai đất nước và thế hệ trẻ.

Phần thứ hai mang tên "Ngoại giao và những bài học", là những hồi tưởng của bà và phân tích quá trình hoạt động đối ngoại, đặc biệt là giai đoạn đàm phán Hiệp định Paris, từ bối cảnh chiến trường, áp lực quốc tế đến các bước đi chiến lược trên bàn đàm phán. Bên cạnh đó, phần này rút ra những bài học sâu sắc về nghệ thuật ngoại giao, tầm quan trọng của đoàn kết dân tộc, tranh thủ sự ủng hộ quốc tế, giữ vững nguyên tắc nhưng linh hoạt sách lược để đạt mục tiêu cao nhất: chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình và bảo đảm lợi ích dân tộc.

Phần thứ ba, "Vì một nền giáo dục trung thực, lành mạnh, hiện đại", bao gồm các bài viết, bài phát biểu, trả lời phỏng vấn thể hiện chiều sâu của một nhà giáo dục, với những chia sẻ gần gũi nhưng đầy trí tuệ của bà về xây dựng một nền giáo dục toàn diện, coi trọng đạo đức, nhân cách, trí tuệ và lý tưởng sống của thế hệ trẻ.

Cuốn hồi ký Gia đình, bạn bè và đất nước của bà Nguyễn Thị Bình, với lượng phát hành lên đến 48.000 bản. Con số ấn tượng ấy, với một tác phẩm chính trị - hồi ký, cho thấy sự đồng cảm lớn từ độc giả với những giá trị tinh thần mà bà Nguyễn Thị Bình truyền tải đó là ký ức, là lý tưởng, là lẽ sống vì cộng đồng trong một thế giới ngày càng phức tạp và nhiều biến động.

Tấm lòng với Đất nước là một cuốn sách cần được đọc bằng cả tâm trí và trái tim. Nó không ồn ào kêu gọi lý tưởng, không hô khẩu hiệu, mà chỉ âm thầm kể, ghi, nghĩ, để người đọc từ đó tự soi mình, tự nghĩ về cách sống cho xứng đáng. Có lẽ, điều lớn nhất mà cuốn sách để lại không phải là những chiến công hay chức danh, mà là một nhân cách lớn, một tấm lòng trong trẻo và kiên định với đất nước, đúng như tên gọi giản dị mà sâu sắc của nó.

Cuốn hồi ký "Gia đình, bạn bè và đất nước" tái hiện cuộc đời và những dấu son trong sự nghiệp của bà Nguyễn Thị Bình - nhà ngoại giao kiệt xuất, một nhân chứng sống đã tham gia, chứng kiến những biến chuyển thăng trầm của lịch sử dân tộc trong thế kỷ XX, từ thời thơ ấu cho đến khi tham gia hoạt động cách mạng, những dấu mốc quan trọng trong cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc và cả khi bà đã nghỉ hưu.

Đây là cuốn hồi ký được bà bắt tay viết từ năm 2007, hoàn thành vào cuối năm 2009 và được bổ sung, chỉnh sửa qua các năm 2013, 2014, 2023.

Từng trang hồi ký được thể hiện bằng ngôn từ giản dị, không triết lý cao siêu mà gần gũi, sâu lắng, nhưng đã toát lên được tinh thần yêu nước, ý thức trách nhiệm, tấm lòng vì nước, vì dân, tạo nên sức nặng trong từng câu, chữ. Như nhà văn Nguyên Ngọc, người làm việc cùng bà Nguyễn Thị Bình trong suốt thời gian hoàn thiện cuốn hồi ký cho biết, qua hồi ký có thể nhận ra ở bà sự kết hợp đặc biệt giữa bình dân - tinh hoa, giản dị - sang trọng, mềm mại - kiên định; đó là một người có sức trẻ tâm hồn và trí tuệ, kết hợp sự kiên định và dám chấp nhận thay đổi, tiếp nhận cái mới. Bà là một biểu tượng sáng ngời về phẩm chất cao quý của người phụ nữ Việt Nam.

Có thể nói, cuộc đời của bà gắn chặt với những sự kiện lịch sử quan trọng của đất nước trong suốt thế kỷ XX. Đó là cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp (1945 - 1954), cuộc kháng chiến chống đế quốc Mỹ (1954 - 1975) giành thắng lợi hoàn toàn, đất nước hòa bình, tiến lên chủ nghĩa xã hội, rồi thực hiện công cuộc đổi mới vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.

Với 96 năm tuổi đời, 77 năm tuổi Đảng, trải qua nhiều cương vị công tác khác nhau, bà Nguyễn Thị Bình đã có nhiều đóng góp quan trọng có sự nghiệp cách mạng của dân tộc, là tấm gương sáng cho thế hệ trẻ noi theo.