Tổ hợp tác chuối hột mồ côi Phước Bình cùng HTX Sản xuất kinh doanh nông sản chất lượng an toàn thực phẩm Phước Bình là những đơn vị tiên phong trong phát triển vùng nguyên liệu tại xã Phước Bình. Từ việc hướng dẫn kỹ thuật, nhân giống đến mở rộng diện tích trồng chuối, hiện mô hình đã đạt quy mô khoảng 30ha. Không chỉ dừng ở khâu sản xuất, HTX còn chú trọng đầu tư chế biến, đóng gói sản phẩm, xây dựng thương hiệu và kết nối tiêu thụ.

Sản phẩm chuối hột mồ côi Phước Bình đã được chứng nhận OCOP 3 sao cấp tỉnh vào năm 2021, trở thành sản phẩm chủ lực của địa phương. Sản phẩm cũng được Cục Sở hữu trí tuệ, Bộ Khoa học và Công nghệ cấp Giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu “Chuối hột mồ côi Phước Bình”. Đây là cơ sở để tỉnh Ninh Thuận phát triển thương hiệu, xây dựng hệ thống phân phối sản phẩm.

Từ khi được chứng nhận là sản phẩm OCOP, chuối hột rừng Phước Bình được nhiều nơi trong nước biết đến, thậm chí đã xuất khẩu ra nước ngoài. Mô hình này không chỉ giúp đồng bào Raglay nâng cao thu nhập, ổn định cuộc sống mà còn góp phần bảo vệ rừng và đa dạng sinh học, phù hợp với định hướng phát triển nông nghiệp bền vững ở vùng núi Bác Ái.

Xác định đây là cây trồng góp phần tăng thu nhập cho đồng bào Raglay, tỉnh Ninh Thuận đang khuyến khích bà con mở rộng diện tích trồng chuối hột trên đất rẫy. Dự kiến đến cuối năm 2025, khi tỉnh Ninh Thuận đã sáp nhập vào tỉnh Khánh Hòa, sẽ phát triển diện tích chuối mồ côi lên khoảng 100ha. Để thực hiện mục tiêu, tỉnh Ninh Thuận đang đẩy mạnh phát triển mô hình liên kết trồng chuối hột mồ côi theo chuỗi giá trị với các hợp tác xã, doanh nghiệp. Đồng thời, hướng dẫn, chuyển giao cho các hộ dân, hợp tác xã các kỹ thuật trồng, thu hái, chế biến chuối hột mồ côi ở dạng quả tươi, quả ép khô, hạt khô, rượu chuối hột đạt tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm.

Bên cạnh đó, Ninh Thuận cũng triển khai dán nhãn hiệu chứng nhận, dán tem điện tử truy xuất nguồn gốc sản phẩm... Đặc biệt, tỉnh chú trọng quảng bá, xúc tiến tiêu thụ sản phẩm thông qua các hình thức: Đưa sản phẩm vào các điểm giới thiệu, bán sản phẩm OCOP tại các huyện, thành phố, điểm du lịch để phục vụ người tiêu dùng, du khách; xúc tiến đưa sản phẩm vào siêu thị; tăng cường các hoạt động quảng bá, liên kết mở rộng thị trường tiêu thụ...

Triển khai các nội dung thuộc Tiểu dự án Nâng cao quyền năng kinh tế phụ nữ vùng DTTS và miền núi thuộc Dự án 8 - Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển KT-XH vùng đồng bào DTTS và miền núi, những năm qua, Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh Ninh Thuận cũng tích cực hỗ trợ phụ nữ Raglay tham gia kinh tế tập thể, HTX, tổ hợp tác và tiếp cận kinh tế số. Phụ nữ được tạo điều kiện sản xuất, kinh doanh theo chuỗi giá trị, nâng cao tính cạnh tranh sản phẩm, góp phần thực hiện hiệu quả Chương trình quốc gia "Mỗi xã một sản phẩm". Nhiều sáng kiến tiêu biểu đã được ghi nhận, trong đó có Dự án “Xây dựng thương hiệu chuối hột mồ côi - Phước Bình” vào vòng bán kết cấp vùng.

Tại xã Phước Chính, HTX Nông nghiệp Dịch vụ tổng hợp Phước Chính nổi bật với mô hình sản xuất lúa công nghệ cao theo tiêu chuẩn VietGAP. Từ năm 2022, HTX đã liên kết với 70 hộ đồng bào Raglay trồng lúa giống Đài Thơm 8 trên diện tích 40ha. Người dân được hỗ trợ giống, phân bón và kỹ thuật canh tác hiện đại.

Sau 3 năm triển khai, mô hình không chỉ tăng năng suất và chất lượng gạo, mà còn giúp bà con thay đổi thói quen canh tác truyền thống, chuyển sang làm nông nghiệp an toàn, có chứng nhận. Trung bình mỗi vụ, HTX thu mua khoảng 75 tấn thóc, chế biến hơn 50 tấn gạo tiêu thụ tại TP. Hồ Chí Minh, Bình Dương, Lâm Đồng… với giá bán cao hơn 20 - 30% so với gạo thông thường. Sản phẩm “gạo sạch Phước Chính” cũng đã đạt chứng nhận OCOP 3 sao cấp tỉnh.

Song song với trồng lúa, mô hình trồng điều hữu cơ tại xã Phước Hòa do HTX Dịch vụ Nông nghiệp Đồng Thuận triển khai cũng là điểm sáng. Với mục tiêu sản xuất thân thiện với môi trường, HTX đã phối hợp cùng hơn 500 hộ dân chuyển đổi 1.200ha điều sang canh tác theo hướng hữu cơ.

Người dân được hướng dẫn kỹ thuật, sử dụng vật tư đầu vào an toàn, tuyệt đối không dùng hóa chất hay thuốc trừ cỏ. Quá trình sản xuất được ghi chép minh bạch, kiểm định hằng năm bởi tổ chức chứng nhận độc lập. Mô hình không chỉ giúp bảo vệ đất, nước và sức khỏe cộng đồng mà còn mang lại thu nhập ổn định cho người dân.

Các HTX ở Bác Ái đang từng bước khẳng định vai trò trong chuyển đổi tư duy sản xuất nông nghiệp, góp phần giảm nghèo bền vững và nâng tầm thương hiệu nông sản địa phương. Các mô hình HTX, tổ hợp tác và sự tham gia ngày càng tích cực của phụ nữ dân tộc thiểu số đã và đang tạo nên diện mạo mới cho vùng đất Bác Ái - phát triển hài hòa giữa kinh tế, môi trường và bình đẳng giới.