Ngôi làng cheo leo cực Bắc, đạt danh hiệu toàn cầu

Sáng 17/10/2025, tại thành phố Hồ Châu, tỉnh Chiết Giang, Trung Quốc, Lô Lô Chải chính thức xuất hiện trong danh sách những ngôi làng du lịch tiêu biểu nhất thế giới, do Tổ chức Du lịch Liên Hợp quốc (UN Tourism) công bố.

Đây là lần đầu tiên một điểm đến cộng đồng ở Tuyên Quang nhận danh hiệu này. Điều đó cho thấy mô hình phát triển du lịch ở đây đã đạt chuẩn quốc tế về quản trị, môi trường và đóng góp vào các Mục tiêu Phát triển Bền vững (SDGs).

Nhiều năm qua, tỉnh Tuyên Quang định hướng Lô Lô Chải trở thành mô hình du lịch cộng đồng tiêu biểu, phát triển kinh tế mà vẫn giữ gìn được bản sắc và môi trường. Mọi thay đổi ở đây diễn ra có ý thức, có giới hạn, không chạy theo thị hiếu để đánh đổi giá trị cốt lõi.

Làng Lô Lô Chải có 119 hộ với hơn 500 nhân khẩu, chủ yếu là đồng bào dân tộc Lô Lô, trong đó 42 hộ cùng tham gia mô hình du lịch cộng đồng. Theo đó, người dân được tập huấn về đón khách, an toàn thực phẩm, văn minh du lịch và cả kỹ năng phòng cháy chữa cháy. Phụ nữ đứng ra làm Homestay, nấu các món truyền thống; thanh niên dẫn khách trải nghiệm nông nghiệp, nghề thủ công và văn hóa. Thu nhập tăng lên nhưng nếp sống cộng đồng vẫn giữ được sự gắn kết, không rơi vào tình trạng “đứt gãy” như ở nhiều điểm du lịch khác.

Với nhiều du khách quốc tế, Lô Lô Chải hiếm có ở chỗ nhịp sống vẫn diễn ra một cách tự nhiên, không bị sân khấu hóa. Những nếp nhà trình tường với mái ngói âm dương, tiếng khèn môi vang trên triền đá, phụ nữ mặc váy áo thêu tay ngồi xe lanh, phơi sợi trước sân… tạo nên một khung cảnh mà công nghệ không thể sao chép. Giải thưởng UN Tourism năm nay là sự ghi nhận xứng đáng dành cho Lô Lô Chải!

Sức bật bản sắc và cách làm biết “giữ mình”

Đằng sau danh hiệu “Làng du lịch tốt nhất thế giới 2025" là cả một quá trình chuẩn bị dài hơi với Dự án “Du lịch bền vững vì sự phát triển” (ST4SD) do Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam phối hợp với tổ chức Helvetas (Thụy Sĩ) triển khai, đã đóng vai trò kỹ thuật then chốt: Từ đánh giá tiềm năng, thiết kế sản phẩm, đào tạo cộng đồng đến tư vấn xây dựng hồ sơ ứng cử quốc tế. 

Nếu không có sự đồng hành bài bản này, một ngôi làng vùng cao khó lòng đáp ứng bộ tiêu chí khắt khe của Liên Hợp quốc về quản trị, sinh kế, môi trường, văn hóa và hội nhập.

Cùng với đó, công tác truyền thông, quảng bá được làm theo cách kết hợp giữa truyền thống và hiện đại. Tỉnh chú trọng kết nối Tour - tuyến, sản xuất ấn phẩm, phóng sự, đưa hình ảnh Lô Lô Chải lên nền tảng số và các hội chợ quốc tế. 

Những câu chuyện từ người trong làng, từ gia đình đầu tiên làm Homestay, nhóm phụ nữ giữ nghề dệt lanh cho đến những thanh niên quay về bản khởi nghiệp, đã trở thành “chất liệu mềm” thuyết phục du khách một cách tự nhiên.

Điều khiến Lô Lô Chải khác với nhiều điểm du lịch cộng đồng khác là cách tạo sinh kế. Nơi này không bán vé tham quan, không dựng sân khấu hay “trình diễn” văn hóa để thu tiền. Thu nhập đến từ các dịch vụ lưu trú, ẩm thực, hàng thủ công, trải nghiệm nông nghiệp, biểu diễn dân gian… 

Tiền chi trả cho những dịch vụ đó được phân chia lại cho cộng đồng theo thỏa thuận chung. Người dân tham gia tự nguyện làm nên tính bền vững, không theo phong trào.

Việc kiểm soát lượng khách cũng là điểm sáng. Thay vì chạy theo kỷ lục đón khách, Lô Lô Chải chọn cách “vừa đủ”, giữ nhịp sống của người dân không bị đảo lộn. Nhờ đó, du khách quốc tế - những người ngày càng đề cao tính chân thực coi đây là nơi “đến để trải nghiệm sự tĩnh lặng có chiều sâu”, chứ không phải đến để “Check-in”.

Danh hiệu từ UN Tourism không phải đích đến cuối cùng mà chính là tấm "giấy thông hành" để Lô Lô Chải bước ra thế giới bằng tư cách một điểm đến có trách nhiệm. Quan trọng hơn, đây là trường hợp hiếm hoi Việt Nam có thể “đối thoại ngang hàng” với các mô hình làng du lịch ở châu Âu hay Nam Mỹ về cách giữ gìn bản sắc trong thời kỳ toàn cầu hóa.

Từ câu chuyện một làng đến chiến lược vùng

Sự kiện tại Chiết Giang tạo hiệu ứng lan tỏa khi Lô Lô Chải được chọn vào Mạng lưới Làng du lịch tốt nhất của UN Tourism, mở ra cơ hội hợp tác, xúc tiến và đầu tư trong bối cảnh du lịch Việt Nam đang đi tìm lời giải cho bài toán “tăng trưởng - bền vững - bản sắc”.

Cách đây ít ngày: Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Cao nguyên đá Đồng Văn cũng đã được World Travel Awards (WTA) vinh danh “Điểm đến Văn hóa Khu vực Hàng đầu châu Á năm 2025”. 

Hai danh hiệu - một thuộc về cộng đồng, một thuộc về không gian di sản rộng lớn. Lô Lô Chải có thể trở thành “cửa sổ văn hóa”, còn cao nguyên đá là “phông nền di sản” của Tuyên Quang khi kết nối qua cảnh quan, lịch sử và dòng chảy văn hóa dân tộc.

Từ nền tảng đó, tỉnh Tuyên Quang đã tính đến việc nhân rộng mô hình Lô Lô Chải, tuy nhiên cần theo hướng chọn lọc chứ không bê nguyên mẫu. Vấn đề không nằm ở việc sao chép kiến trúc, Homestay hay lễ hội, mà ở chỗ giữ đúng tinh thần cốt lõi: Cộng đồng là trung tâm; tài nguyên môi trường được bảo vệ; du lịch chỉ là công cụ nâng sinh kế chứ không thay thế lối sống.

Ông Lại Quốc Tĩnh, Chủ tịch Hiệp hội Du lịch tỉnh Tuyên Quang nhận định: “Sự kiện lần này một lần nữa giúp Việt Nam nâng cao vị thế trên bản đồ du lịch thế giới, nhưng quan trọng là phải đi bằng bản sắc riêng của mình, không chạy theo thị hiếu bên ngoài. Đây cũng là cơ hội để các điểm du lịch cộng đồng khác tự nhìn lại: Đâu là giá trị gốc, cách vận hành đã phù hợp chưa và đâu là giới hạn tăng trưởng.

"Nhìn từ góc độ ngành, tôi coi đây là lời nhắc nhở về công tác đào tạo, quản lý và truyền thông. Du lịch muốn phát triển bền vững không thể chỉ dựa vào cảnh quan, mà phải dựa vào con người và tư duy không nóng vội. Bản sắc không phải là vật trang trí để trưng bày, mà là tài sản sống - biết gìn giữ, bồi dưỡng và chia sẻ đúng cách, nó mới phát huy giá trị. Và chính sự khiêm tốn của cộng đồng Lô Lô Chải “làm trước, ghi nhận sau” đã tạo ra sức thuyết phục vượt xa mọi chiến dịch quảng bá”, ông Lại Quốc Tĩnh chia sẻ.