Analytic
Báo Dân tộc và Phát triẻn
Chuyên trang

Dân tộc - Tôn giáo với sự phát triển của đất nước

Sắc màu 54

Nghệ nhân Ksor Krôh giữ hồn tượng gỗ

Thùy Dung - 20:22, 21/04/2020

Mặc dù đã bước vào tuổi 66, nhưng Nghệ nhân Ưu tú Ksor Ksôh ở làng Mrông Ngó 4, xã Ia Ka, huyện Chư Păh (Gia Lai) vẫn miệt mài thổi hồn vào những bức tượng gỗ, để cho ra đời những tác phẩm nghệ thuật mang đậm nét văn hóa của người Jrai. Đây cũng là một nghề truyền thống đang dần mai một ở các làng DTTS vùng Tây Nguyên.

Nghệ nhân Ưu tú Ksor Krôh miệt mài tạc tượng trước sân nhà.
Nghệ nhân Ưu tú Ksor Krôh miệt mài tạc tượng trước sân nhà.

Chia sẻ về cái duyên đến với tạc tượng truyền thống, nghệ nhân Ksor Ksôh cho biết: Nghề này chẳng ai dạy mình đâu, là tự mình học cả đấy. Ngày xưa, người ở đây quan niệm, con trai mới lớn chưa dựng vợ là không được học tạc tượng, nên người ta thường lên rừng để tạc. Thời đó mình mới 15 tuổi, vì thích tạc tượng nên mình lén cha lên rừng, vào nhà mả xem người ta tạc tượng, rồi về đi kiếm gỗ khô để tạc. Cứ thế, từ những bức tượng cứng nhắc chưa có hồn, đến nay mình đã tạc được rất nhiều tượng gỗ với những hình hài khác nhau.

Đôi tay tỉ mỉ từng đường nét chạm trổ trên bức tượng mang hình hài người mẹ cõng con, ông Ksor Ksôh bộc bạch: “Người Jrai tại địa phương có lễ Pơ Thi (lễ bỏ mả). Những ngày này, họ sẽ tạc tượng để thể hiện tình cảm của người sống với người đã về với cõi A Tâu (thế giới người âm). Những bức tượng gỗ được đặt ở nhà mồ và thường gắn liền với đời sống tinh thần hằng ngày của người đó lúc còn sống. “Người tạc tượng phải có một tâm hồn thư thái mới tạo nên cái hồn, thần thái cho nhân vật mình hướng đến”, nghệ nhân Ksor Ksôh chia sẻ.

Trong số những bức tượng nhà mồ, hình tượng được ông tạc nhiều là hình người ngồi ôm mặt trong dáng vẻ buồn bã, loại tượng hình người mẹ địu con trên lưng hoặc bế con trên tay hoặc hình chim thú, thể hiện đời sống gắn với thiên nhiên của đồng bào Tây Nguyên.

Sự tài hoa của người nghệ nhân đều được thể hiện rõ trên các bức tượng gỗ khiến người xem không khỏi khâm phục. Vì thế, ở làng Mrông Ngó 4, người làng nếu cần tượng thì đều đến nhà nghệ nhân để đặt làm. Họ sẽ trả chi phí cho ông, nhờ vậy ông cũng có thêm chút đồng ra đồng vào trang trải cho cuộc sống. “Thường tạc tượng nhiều nhất là vào tháng 3, vì đây là thời điểm diễn ra lễ Pơ Thi, những ngày này, tôi phải làm cả ngày lẫn đêm để kịp giao cho người ta. Bức tượng nhỏ, vừa thì mất 2 - 3 ngày. Bức tượng nào lớn thì phải mất cả tháng”, nghệ nhân Ksor Ksôh bộc bạch.

Để gìn giữ nghề tạc tượng, ông không chỉ dạy cho con, cháu trong nhà. Nếu ở làng có ai muốn học thì ông vẫn sẵn sàng dạy nghề. Cả làng bây giờ có khoảng 7, 8 người là học trò của ông.

Ngoài tạc tượng, nghệ nhân Ksor Krôh còn giỏi đan lát, làm nhà sàn, nhà rông truyền thống, chế tác các loại nhạc cụ dân tộc. Ông còn biết đánh chiêng. Ông luôn có mặt trong các đội chiêng lớn nhỏ của làng.

Với tài năng và tâm huyết gìn giữ, bảo tồn di sản văn hóa dân tộc Jrai, năm 2019, nghệ nhân Ksor Krôh vinh dự được Chủ tịch nước trao tặng danh hiệu Nghệ nhân Ưu tú trong lĩnh vực tri thức dân gian. Ông cũng được Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam tặng Giấy khen vì có thành tích xuất sắc trong bảo tồn di sản văn hóa của dân tộc Jrai.