Chính điều đó đã khiến ông Trần Công Chức, chủ nhân Nhà Bom, dành cả đời mình để nhặt nhạnh, lưu giữ những di vật chiến tranh, không phải để phô diễn sự hủy diệt, mà để nhắc nhở hậu thế rằng, chiến tranh chỉ thật sự kết thúc khi con người không còn quên mất giá trị của hòa bình.

Những quả bom không phát nổ

Nhà Bom chỉ cách Nghĩa trang Liệt sĩ Trường Sơn chưa đầy một cây số. Không xây bằng gạch hay xi măng, ngôi nhà được dựng nên từ hàng trăm loại bom do ông Chức lượm về từ rừng núi, khu dân cư suốt hơn 20 năm.

 Từ hàng rào, cột nhà, trụ cổng đến khung mái đều được lắp ghép bằng những vỏ đạn vô tri. Có đủ các loại: bom chùm, bom tấn, bom tạ, bom bi... Nhưng điều khiến người ta lặng người không chỉ là sự “độc lạ” trong kiến trúc, mà còn có điều đặc biệt khác, là những quả bom ấy ngay từ đầu thả xuống đã không thể phát nổ được 

Ông Chức chia sẻ: “Có những quả bom tôi mang về từ rừng, trên các đồi đất đỏ, nặng cả nghìn ký. Ai cũng sợ. Nhưng khi cưa ra, bên trong chỉ toàn giấy vụn, rác, vài mảnh vải… hoàn toàn không có thuốc nổ”.

Người ta gọi đó là “bom giả”, nhưng với ông, đó là biểu tượng sống động của lòng nhân đạo từ những người bên kia chiến tuyến. Theo lời kể, có những kỹ sư, công nhân trong các nhà máy sản xuất vũ khí thời chiến, dù không thể ngăn lệnh làm bom, đã âm thầm bỏ rác thay vì thuốc nổ vào ruột bom để chúng không thể giết người.

Không ai xác nhận chính thức những “quả bom nhân đạo” ấy. Nhưng trong hành trình thu gom phế liệu, ông Chức từng chứng kiến hàng chục trường hợp tương tự. Chính những quả bom không phát nổ ấy đã cứu sống biết bao người dân Việt Nam, trở thành minh chứng cảm động cho lựa chọn của lòng trắc ẩn, ngay cả giữa bão lửa chiến tranh.

Dựng một ngôi nhà từ ký ức và lòng nhân ái

Sinh ra vào cuối thập niên 1970, khi đất nước vừa ra khỏi chiến tranh, ông Trần Công Chức lớn lên giữa những ám ảnh về bom đạn. “Sử sách để lại: mỗi người dân Quảng Trị như tôi đã phải gánh trung bình 7 tấn bom đạn trên đầu. Gia đình 9 anh chị em nhưng có tới 6 người chết vì bom. Từ những mất mát đó, tôi đã ấp ủ ước mơ làm một điều gì đó nhỏ nhoi cho hòa bình”, ông kể.

Hơn hai mươi năm qua, ông rong ruổi khắp các chiến trường cũ như Trường Sơn, Khe Sanh, A Lưới, Tây Nguyên, miền Đông Nam Bộ để tìm kiếm những quả bom không phát nổ. Có lần suýt mất mạng vì chưa biết bên trong còn kíp nổ hay không. Không ai trả tiền cho ông làm điều đó, cũng chẳng có tổ chức nào tài trợ. Ông âm thầm làm, chỉ với một khát vọng duy nhất: để thế hệ sau không quên được giá trị của hòa bình và để cảm ơn những con người đã giữ lại nhân tính trong lằn ranh mong manh của hủy diệt.

Ngôi Nhà Bom hôm nay,  là một phần của Khu du lịch Ký ức Trường Sơn, nơi mỗi viên đá, mỗi hàng cây cũng thấm đẫm ký ức chiến tranh. Du khách đến đây không chỉ được “xem bom”, mà còn được nghe kể về những quả bom không phát nổ, được ông Chức đặt ở vị trí trang trọng như một lời chào không lời.

 “Tôi không làm để kinh doanh. Tôi chỉ muốn ai đến đây, dù là người Việt hay du khách quốc tế đều thấy rõ rằng giữa bão đạn vẫn có những con người chọn không giết chóc. Và nhờ họ, nhiều gia đình Việt Nam còn nguyên vẹn", ông Chức bộc bạch.

Nhiều người đã biết đến Nhà Bom qua truyền thông, rồi tìm về Quảng Trị để tận mắt chứng kiến. Như anh Huỳnh Hà, giáo viên lịch sử từ Buôn Ma Thuột chia sẻ: “Vào đây, tôi không chỉ hiểu hơn về sự hủy diệt của các loại bom, mà còn ấn tượng với câu chuyện những quả bom kia không bao giờ phát nổ. Chúng còn nguyên hình hài, được dựng thành cột nhà, hàng rào… Ai đó đã bỏ rác vào bom thay vì thuốc nổ. Có bao nhiêu người được cứu sống vì điều đó?”

Giữa lòng Quảng Trị, nơi từng là tọa độ đỏ của bom đạn, ngôi Nhà Bom hôm nay như một tượng đài không lời về lòng nhân ái. Không ai muốn nhắc lại chiến tranh. Nhưng nếu không nhắc, người ta sẽ quên. Và khi quên, hòa bình sẽ không còn được trân quý. Những quả bom chứa đầy giấy và rác, tưởng như vô nghĩa, nhưng lại có sức nặng hơn cả những bản tuyên ngôn: Con người vẫn có thể chọn nhân đạo, dù đứng giữa chiến tranh.

Ngôi Nhà Bom vì thế không chỉ là công trình của một cá nhân, mà là tiếng nói của cả hai phía, những người từng đối đầu nhưng cùng khao khát một điều - không ai còn phải chết vì bom đạn.