Từ cuộc đấu tranh “Phú Riềng Đỏ” ngày ấy

Từ trung tâm TP. Đồng Xoài, tỉnh Bình Phước, chạy dọc theo đường ĐT741 chừng 7 cây số, chúng tôi đến Công ty cổ phần cao su Đồng Phú thuộc xã Thuận Phú, huyện Đồng Phú. Hai bên đường là những vườn cao su bạt ngàn xanh tươi, có cây to lớn cổ thụ vài chục năm tuổi, cành lá đan cài tạo tán rộng lớn, ôm trọn một góc rừng. Nhiều con đường thảm nhựa xuyên qua nông trường, nối tiếp nhau làm không gian càng thêm rộng, dài và sâu thẳm. Trụ sở Công ty cổ phần cao su Đồng Phú lặng lẽ dưới tán rừng cao su còn lưu giữ nhiều tấm ảnh xưa cũ ghi lại một thời tranh đấu của công nhân cao su đồn điền Phú Riềng.

Tại vùng đất Phú Riềng Đỏ cách đây 95 năm, vào đêm 28 rạng ngày 29/10/1929, tại khu rừng bên suối đá Làng 3 - Đồn điền Phú Riềng, Chi bộ Đông Dương Cộng sản Đảng được thành lập với tên gọi Chi bộ Phú Riềng. Đây là Chi bộ cộng sản đầu tiên ở các tỉnh miền Đông Nam bộ, một trong những chiếc nôi đầu tiên của phong trào đấu tranh cách mạng. Sau khi Chi bộ đảng ra đời, Đội xích vệ cũng được thành lập trong thanh niên công nhân, do đồng chí Trần Tử Bình phụ trách. Đến cuối năm 1929, tổ chức Công hội đỏ Phú Riềng ra đời, là một trong 2 tổ chức Công hội đỏ duy nhất ở Xứ ủy Nam kỳ, thuộc Đông Dương Cộng sản Đảng.

Vào ngày 03/02/1930, Chi bộ đã lãnh đạo cuộc đấu tranh mang tên “Phú Riềng Đỏ”, hơn 5.000 phu cao su dưới sự lãnh đạo của Chi bộ Đông Dương Cộng sản Đảng đã nổi dậy làm chủ Đồn điền cao su Phú Riềng trong hơn 1 tuần lễ, khẳng định vai trò lãnh đạo của tổ chức đảng đối với đội ngũ công nhân. Sự kiện đã gây tiếng vang tới tận Paris (Pháp). Cụ thể, cuộc đình công bắt đầu từ sáng 30/01/1930 (mùng 1 Tết Canh Ngọ) đến ngày 06/02/1930. Đỉnh cao là cuộc đình công, bao vây chiếm đồn điền vào ngày mùng 5 Tết đòi chủ đồn điền làm đúng hợp đồng lao động, cấm đánh đập, cấm cúp phạt vô lý, miễn sưu thuế, bồi thường công nhân bị tai nạn lao động, người ốm đau phải được điều trị. Cuộc đấu tranh được lịch sử gọi tên “Phú Riềng Đỏ” gây chấn động dư luận, buộc tư bản Pháp ký vào các biên bản đồng ý với các yêu sách. Tinh thần “Phú Riềng Đỏ” lan rộng, thôi thúc những người công nhân ở đồn điền Lộc Ninh, Dầu Tiếng, Quản Lợi đứng lên, tạo thành bão táp cách mạng, phá xiềng xích nô lệ và tù đày.

Để ghi nhớ sự kiện “Phú Riềng Đỏ”, Tượng đài Phú Riềng Đỏ được xây dựng trang nghiêm khắc hình ảnh 6 đảng viên đầu tiên của Chi bộ cùng lời thề trung trinh với cách mạng, ghi dấu những tháng ngày tranh đấu kiên cường, bất khuất của thế hệ cha anh thuở trước.

Ba đời gắn bó với nghề cao su

Từ miền quê nghèo thuộc huyện Quảng Trạch (tỉnh Quảng Bình), 18 năm trước, chị Ngô Thị Ngân (sinh năm 1986) vào làm công nhân tại Nông trường cao su Thuận Phú, thu nhập 7- 8 triệu đồng/tháng. Tờ mờ sáng, chị thức dậy làm đồ ăn, thức uống, mang theo dao cạo vào nông trường cạo mủ. Chị bảo, kỹ thuật phải khéo léo, đường cạo sắc bén mới có lượng mủ nhiều, để “không phạm vào thân cây”. Qua bao mùa cao su cho mủ, chị vẫn ầm thầm, không quản ngại sương gió, tận tuỵ để khơi những dòng nhựa trắng, góp ích cho đời. Chị được vinh danh “bàn tay vàng” của ngành Cao su. Mùa thu hoạch mỗi năm chỉ trong 9 tháng nên khi ngơi tay, chị Ngân lượm điều thuê cho các hộ tư nhân trong vùng, xong về làm bạn với tán rừng cao su.

Cùng chung nông trường có anh Ngô Công Hiếu (sinh năm 1992, quê ở huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên - Huế) sinh ra và lớn lên trong gia đình có bà nội là Nguyễn Thị Loát (sinh năm 1944), công nhân của Công ty trong những giai đoạn khó khăn trước đó, cha là Nguyễn Công Thanh (sinh năm 1971) vào làm công nhân cao su năm 1990, nghỉ hưu năm 2010. Nhìn vườn cao su đang vươn lên xanh tốt, anh Hiếu tâm sự: “Năm 2011, tôi làm công nhân cạo mủ cao su tại nông trường rồi nghỉ, đi bộ đội 2 năm rồi trở lại gắn bó với nông trường đến bây giờ. Gia đình có 3 đời làm cao su, dòng nhựa trắng đem lại nguồn thu nhập nuôi sống gia đình nên tôi phấn đấu làm việc thật tốt, góp sức cho nông trường”.

Theo anh Hiếu, công việc của công nhân cao su thì bận bịu quanh năm. Khi mùa cạo mủ tạm ngừng cho cây cao su thay lá, anh lại chuyển sang làm những công việc khác như: Làm cờ thước, bấm máng, che mưa, xả cây, cuối mùa tận thu mủ, đi dọn cỏ, thổi lá, gom tô đựng mủ về rửa… Anh Hiếu nhiều lần được Tập đoàn Công nghiệp cao su Việt Nam tặng Bằng khen, được dự đại hội cấp nông trường, công ty. “Với công việc ổn định, thu nhập ổn định ở mức cao nên mọi người an tâm làm việc và thêm gắn bó với nông trường”, anh Hiếu nói.

Cũng như chị Ngân, anh Hiếu, lực lượng công nhân của Công ty cổ phần cao su Đồng Phú đang hăng say lao động, tự hào nối tiếp truyền thống kiên cường, bất khuất của ngành Cao su. Hàng chục năm qua, nhiều thế hệ công nhân đổ bao mồ hôi, công sức xuống những khu vườn, để có dòng mủ chất lượng tốt, cung cấp cho nhà máy chế biến, tạo ra các sản phẩm giá trị trên thị trường.

Phát huy tinh thần “Phú Riềng Đỏ”

Lần giở cuốn sách “Công ty cao su Đồng Phú truyền thống, xây dựng và phát triển, 1927 - 2006” mới biết, vào năm 2005, Tổng Công ty cao su Việt Nam tiến hành cổ phần hóa thí điểm Công ty cao su Đồng Phú và tháng 12/2006, Công ty mang tên Công ty cổ phần cao su Đồng Phú, tạo nên sự đổi mới thực chất. Từ một Công ty 100% vốn Nhà nước trở thành Công ty đa sở hữu - Công ty đại chúng với vốn điều lệ 400 tỷ đồng. Trong đó, cán bộ, công nhân viên Công ty có một phần vốn bằng số cổ phần ưu đãi, một phần vốn Nhà nước dành ưu đãi các nhà đầu tư chiến lược, còn lại được bán ra thị trường cho người có nguyện vọng đầu tư cùng tham gia quản lý, xây dựng phương án sản xuất, kinh doanh trên các nông trường, nhà máy chế biến cao su.

Công ty cũng mở rộng quy mô sản xuất, tạo sản phẩm đa dạng, bắt kịp với nhu cầu khắt khe của thị trường, ổn định sản xuất, kinh doanh nhưng đang phải đối mặt với khủng hoảng kinh tế thế giới. Điều đáng quý trong khó khăn, Công ty vẫn linh hoạt vận hành, duy trì chuỗi sản xuất, kinh doanh trên nông trường, nhà máy chế biến, phấn đấu đạt các mục tiêu đề ra. Chỉ tính trong năm 2023, với diện tích 6.302,20ha, đơn vị khai thác được 13.056 tấn (đạt 111 % kế hoạch), năng suất 2,072 tấn/ha, mủ thu mua 1,293 tấn/3.000 tấn (đạt 43 % kế hoạch), gia công đạt 4,159 tấn. Đây là năm thứ 18 liên tục, năng suất vườn cây hơn 2 tấn/ha với sản lượng thành phẩm 17.000,9 tấn, tạo công ăn việc làm, ổn định thu nhập cho hơn 2.000 người lao động.

Theo báo cáo tài chính quý II/2024 của Công ty cổ phần cao su Đồng Phú, doanh thu thuần đạt hơn 232 tỷ đồng, tăng 59% so với cùng kỳ. Sau khi khấu trừ giá vốn, lợi nhuận gộp từ bán hàng và cung cấp dịch vụ đạt hơn 48 tỷ đồng, tăng 55% so với quý II/2023. Kết thúc quý II/2024, lợi nhuận sau thuế đạt 80 tỷ đồng, tăng 121% so với cùng kỳ. Lũy kế 6 tháng đầu năm, DPR cán mốc doanh thu 419 tỷ đồng và đạt lãi ròng 142 tỷ đồng, tăng 45% so với cùng kỳ, hoàn thành 64% kế hoạch năm.

Rời cái nôi “Phú Riềng Đỏ”, trên đường trở về, chúng tôi mong rằng, cùng với việc khơi dậy niềm tự hào truyền thống, tập trung đầu tư vào chế biến sâu, phục vụ thị trường xuất khẩu, Công ty sẽ đưa dòng nhựa trắng mãi tuôn chảy trên quê hương Phú Riềng Đỏ Anh hùng.