Tại buổi làm việc, lãnh đạo Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Lào Cai đã báo cáo tiến độ triển khai Chương trình MTQG 1719 thời gian qua. Mặc dù còn gặp những khó khăn, vướng mắc; song phần lớn số lượng chỉ tiêu Chương trình đã đạt được mục tiêu đề ra. Việc triển khai thực hiện Chương trình đã tác động mạnh mẽ đến quá trình phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Lào Cai, đặc biệt là các xã, thôn ĐBKK trên địa bàn tỉnh; nguồn lực đầu tư của Chương trình đã làm thay đổi diện mạo vùng đồng bào DTTS thông qua các kết cấu hạ tầng xã hội, hạ tầng kinh tế - kỹ thuật; đời sống, thu nhập của người dân ngày càng được nâng lên, tỷ lệ hộ nghèo giảm qua các năm.

Bên cạnh đó, các nội dung, dự án hỗ trợ bằng nguồn vốn sự nghiệp đã tác động đến kinh tế, xã hội và đời sống của người dân, như: Tạo việc làm, nâng cao thu nhập, góp phần giảm nghèo bền vững, thúc đẩy công bằng xã hội, bình đẳng, thu hẹp khoảng cách phát triển giữa vùng đồng bào DTTS với toàn tỉnh. Qua đó, từng bước hình thành nên tính bền vững của Chương trình.

Giai đoạn 2021 - 2025, tổng nguồn lực thực hiện Chương trình MTQG 1719 trên địa bàn tỉnh Lào Cai là 5.656.526 triệu đồng. Trong đó, vốn ngân sách Trung ương 3.944.430 triệu đồng (Vốn đầu tư: 2.075.301 triệu đồng, Vốn sự nghiệp: 1.869.129 triệu đồng); ngân sách địa phương là 1.069.157 triệu đồng; vốn huy động cộng đồng, vốn khác khoảng 275.199 triệu đồng... Đến nay, đã được giao 4.556.769 triệu đồng; trong đó, vốn ngân sách Trung ương là 3.662.303 triệu đồng, ngân sách địa phương là 659.267 triệu đồng, vốn huy động Nhân dân đóng góp 275.199 triệu đồng. Đến thời điểm báo cáo, toàn tỉnh Lào Cai đã giải ngân đạt 2.918.152/4.556.769 triệu đồng, đạt 64,1% kế hoạch.

Tuy nhiên, trong quá trình triển khai cũng còn gặp những khó khăn, vương mắc nhất định trong từng dự án thành phần. Cụ thể, đối với Dự án 2 Trung ương chưa thống nhất về đối tượng hộ được hỗ trợ với địa bàn được hỗ trợ; Hộ được hỗ trợ thì không giới hạn thuộc xã, thôn đặc biệt khó khăn (được hiểu là thuộc vùng đồng bào DTTS và miền núi); còn địa bàn thì giới hạn chỉ có xã, thôn đặc biệt khó khăn. 

Đối với nội dung 1, Tiểu dự án 2, Dự án 3 về Hỗ trợ phát triển sản xuất theo chuỗi giá trị quy định các dự án, kế hoạch, phương án, mô hình phát triển sản xuất phải bảo đảm tối thiểu 50% người dân tham gia dự án là đối tượng hỗ trợ của các Chương trình MTQG…phụ nữ thuộc hộ nghèo. Tuy nhiên, nhóm còn lại không thuộc đối tượng hỗ trợ của Chương trình MTQG 1719, khi tham gia vào các dự án liên kết chuỗi, chưa có quy định cụ thể về chính sách hỗ trợ cho nhóm này... 

Tại Dự án 4 về đầu tư cơ sở hạ tầng thiết yếu phục vụ sản xuất, đời sống trong vùng đồng bào DTTS, hiện nay quy định mức hỗ trợ đầu tư một số lĩnh vực (như cấp nước sinh hoạt tập trung; đường giao thông đến trung tâm xã, liên xã; trạm y tế xã; chợ ...) còn thấp, không phù hợp nhu cầu và suất đầu tư thực tế nên khó khăn cho các địa phương miền núi việc bố trí ngân sách địa phương...

Tỉnh Lào Cai đề nghị Trung ương cho phép kéo dài thời gian thực hiện và giải ngân nguồn vốn (cả vốn đầu tư và vốn sự nghiệp) của năm 2025 (kể cả vốn kéo dài từ các năm trước chuyển sang) sang thực hiện đến hết năm 2026. Lý do hiện nay Trung ương mới giao nguồn vốn sự nghiệp năm 2025 tại Quyết định số 778/QĐ-TTg ngày 16/4/2025; đối với vốn đầu tư Trung ương mới giao đợt 1, chưa giao đủ vốn cả giai đoạn cho địa phương để triển khai thực hiện. Đề nghị có quy định thống nhất đối tượng được thụ hưởng chính sách của các Chương trình MTQG trong cả giai đoạn là các đối tượng được xác định từ đầu giai đoạn và các đối tượng phát sinh trong giai đoạn để bảo đảm tính ổn định trong thực hiện các Chương trình. 

Sửa đổi đối với nội dung hỗ trợ địa bàn sắp xếp dân cư xen ghép theo hướng cho phép địa phương được chuyển từ hình thức hỗ trợ địa bàn sang hình thức hỗ trợ trực tiếp cho hộ nhằm tạo cho hộ chủ động chuyển nhượng đất từ hộ có đất, chuyển mục đích sử dụng đất có sự hướng dẫn, giám sát của chính quyền địa phương. Đối với nguyên vật liệu để thực hiện các công trình giao thông nông thôn, đề nghị cho phép địa phương vận dụng, tận dụng nguồn nguyên vật liệu hiện có tại địa phương (cát, sỏi,…) để khai thác đưa vào thực hiện các công trình nhằm giảm chi phí…

Đề nghị Bộ Dân tộc và Tôn giáo điều chỉnh giảm 1/3 số thôn ĐBKK, số xã khu vực III thoát diện ĐBKK so với số Trung ương đã giao cho tỉnh Lào Cai. Lý do điều chỉnh giảm là các nguồn lực của Chương trình đã được đầu tư vào các xã khu vực III, tuy nhiên trong quá trình triển khai thực hiện còn có nhiều khó khăn, vướng mắc. Mặt khác, do những thiệt hại của hoàn lưu bão số 3 (bão Yagi) đã ảnh hưởng lớn đến các chỉ tiêu kinh tế - xã hội.

“Nguồn lực từ Chương trình MTQG 1719 có vai trò rất quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Lào Cai trong thời gian qua; đề nghị Trung ương tiếp tục quan tâm và triển khai giai đoạn II của Chương trình. Thời gian tới khi triển khai sáp nhập xã, trong đó sẽ có xã vùng I, vùng II, vùng III hợp nhất với nhau; vì vậy, đề nghị giữ nguyên các dự án đang triển khai xã nào thì tiếp tục triển khai hết năm 2025. 

Việc thực hiện chủ trương chính quyền hai cấp sẽ không còn cấp huyện nên phải có đơn vị đứng ra thực hiện thanh quyết toán Chương trình… Với những huyện đang thực hiện theo Nghị quyết 111 (Mường Khương, Bắc Hà) đề nghị tiếp tục cho các xã thuộc 2 huyện này thực hiện đến hết 2025”, ông Hoàng Quốc Khánh - Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Lào Cai đề nghị.

Phát biểu tại buổi làm việc, Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội Quàng Văn Hương đánh giá cao những kết quả và cách làm sáng tạo mà tỉnh Lào Cai đã và đang triển khai trong thực hiện Chương trình MTQG 1719. 

Ông Quàng Văn Hương đề nghị, tỉnh Lào Cai tiếp tục đánh giá cụ thể, chi tiết từng dự án (thuận lợi, vướng mắc, khó khăn); từ đó làm căn cứ để kiến nghị nội dung nào tiếp tục triển khai, nội dung nào nên dừng khi triển khai giai đoạn II của Chương trình. Tiếp tục quan tâm chỉ đạo cơ sở thực hiện Chương trình trong giai đoạn mới, đẩy mạnh tuyên truyền để tạo sự đồng thuận cũng như tin tưởng của Nhân dân vào chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước. 

Với những đề xuất, kiến nghị của tỉnh Lào Cai, ông Quàng Văn Hương ghi nhận và sẽ tổng hợp báo cáo cấp có thẩm quyền trong thời gian tới…

Trước đó, Đoàn công tác đã đi khảo sát thực tế một số mô hình, công trình đã và đang được đầu tư từ nguồn lực Chương trình; làm việc với huyện Bắc Hà về kết quả triển khai Chương trình MTQG 1719 trong thời gian vừa qua.