TAND Khu vực 7 tỉnh Bắc Ninh vừa đưa ra xét xử sơ thẩm vụ án hình sự “Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ”, xảy ra tại Ban quản lý (BQL) di tích phường Đồng Kỵ, TP. Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh (nay là phường Đồng Nguyên, tỉnh Bắc Ninh - Pv). Nhưng, chỉ mới qua phần xét hỏi, Hội đồng xét xử đã quyết định hoãn phiên tòa vì một số nội dung trong hồ sơ vụ án chưa được làm rõ.

Lần thứ nhất (ngày 16/7/2025), Hội đồng xét xử tạm ngừng phiên tòa để xác minh thêm thông tin. Lần thứ hai (ngày 21/7/2025), Hội đồng xét xử đã quyết định hoãn phiên tòa vì thửa đất ở Lạng Sơn liên quan đến nguồn tiền của vụ án có biểu hiện chuyển nhượng lòng vòng.

Trục lợi quỹ công đức của chùa

Cách đây hơn 01 năm, dư luận ở phường Đồng Kỵ, TP. Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh xôn xao trước sự việc Quỹ di tích của làng Đồng Kỵ bị thất thoát hàng chục tỷ đồng. Cơ quan CSĐT - Công an tỉnh Bắc Ninh đã vào cuộc tiến hành điều tra và khởi tố vụ án.

Ngày 19/3/2025, Cơ quan CSĐT - Công an tỉnh Bắc Ninh đã ban hành Kết luận điều tra vụ án hình sự số 63/KLĐT-CSĐT (PC01), đề nghị truy tố Dương Văn Hòa cùng đồng bọn cạn tội: “Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ”, xảy ra tại BQL di tích phường Đồng Kỵ, TP. Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh.

Nội dung kết luận điều tra thể hiện: Để quản lý, gìn giữ, phát huy giá trị của di tích, trong Hương ước làng Đồng Kỵ quy định thành lập BQL di tích của làng, gồm 48 thành viên đại diện cho 30 dòng họ trong làng.

Trong 48 thành viên bầu ra 05 đại diện vào Ban Thường trực. BQL và Ban Thường trực hoạt động theo nhiệm kỳ 3 năm.

Theo kết luận điều tra của PC01, nhiệm kỳ 2018-2020, trong 05 thành viên thường trực BQL di tích làng Đồng Kỵ, được UBND phường Đồng Kỵ công nhận tại Quyết định số 74/QĐ-UBND ngày 01/02/2018, ông Dương Văn Hòa, sinh năm 1964, được bầu làm Trưởng ban.

Ông Nguyễn Văn Mão, sinh năm 1958, được phân công làm Thủ quỹ của BQL di tích. Đến ngày 06/10/2018, ông Dương Văn Mười, sinh năm 1960, thay ông Mão làm Thủ quỹ BQL.

Thời điểm bàn giao nhiệm vụ Thủ quỹ từ ông Mão sang ông Mười tiền Quỹ của BQL di tích làng Đồng Kỵ có 16 quyển sổ tiết kiệm tiền gửi tại ngân hàng: Agribank, BIDV, Vietinbank, với tổng số tiền 51,7 tỷ đồng và 01 tờ trái phiếu mệnh giá 1 tỷ đồng. Việc bàn giao quỹ được lập thành Biên bản ngày 19/10/2018, có chứng kiến của Thường trực BQL di tích làng Đồng Kỵ.

Đầu năm 2019 đến cuối năm 2020, Dương Văn Hòa đã cấu kết với Nguyễn Văn Mười dùng các sổ tiết kiệm tiền gửi của Quỹ di tích tại các ngân hàng để thế chấp vay tiền. Sau đó, Hòa sử dụng khoản tiền vay này đem cho người khác vay lấy lãi cao, nhằm mục đích hưởng lợi từ việc chênh lệch giữa lãi vay của ngân hàng với lãi suất cho người khác vay.

Nhiệm kỳ 2021 - 2023, Hòa tiếp tục được bầu làm Trưởng ban BQL di tích làng Đồng Kỵ, Mười tiếp tục làm Thủ quỹ. “Ngựa quen đường cũ”, Hòa và Mười tiếp tục thực hiện hành vi nêu trên.

Từ năm 2020 đến năm 2023, Hòa và Mười đã thế chấp nhiều sổ tiết kiệm là tiền quỹ di tích làng Đồng Kỵ để rút tiền cho vay ngoài lấy lãi. Chỉ tính riêng từ ngày 21/10/2020 đến 16/8/2020, Mười đã ký “Hợp đồng cho vay kiêm giấy đề nghị vay vốn kiêm giấy nhận nợ và hợp đồng bảo đảm” tại ngân hàng Viettinbank để vay 33,33 tỷ đồng bằng các sổ tiết kiệm gửi tại ngân hàng này.

Từ ngày 24/5/2023 đến ngày 04/4/2024 Mười đã đem 13 sổ tiết kiệm của 3 ngân hàng với tổng số tiền gửi tiết kiệm hơn 53,3 tỷ đồng đi thế chấp vay 48,56 tỷ đồng đem cho bà Ngô Thị Kim Dung và ông Nguyễn Văn Thiệp, Nguyễn Mạnh Hùng và Nguyễn Đức Thắng vay. Riêng Mười sử dụng 12 tỷ đồng không rõ cho ai vay?

Trong các Hợp đồng vay vốn thế chấp các sổ tiết kiệm giữa Mười với các ngân hàng có thỏa thuận “Khi đến hạn trả nợ gốc khoản vay, khách hàng không trả được nợ thì ngân hàng có quyền định đoạt các giấy tờ có giá để thu hồi nợ”.

Nhiệm kỳ 2024 - 2026, Dương Văn Hòa không được bầu là Trưởng ban, còn Nguyễn Văn Mười tiếp tục làm Thủ quỹ. 

Tháng 04/2024, Tổ giám sát thuộc BQL di tích làng Động Kỵ kiểm tra tài chính, yêu cầu Mười xuất trình các sổ tiết kiệm.

Mười không xuất trình được vì các sổ này đã thế chấp vay tiền, mất khả năng hoàn trả. Sau đó, Hòa và Mười đã thừa nhận toàn bộ hành vi trên của mình trước BQL di tích làng Đồng Kỵ và sự việc được tố giác đến cơ quan Công an.

Theo Kết luận điều tra của PC01 - Công an tỉnh Bắc Ninh, trước ngày 21/07/2023, Hòa và Mười đã sử dụng tổng số tiền hơn 2,9 tỷ để đóng lãi cho các ngân hàng. 

Từ sau ngày 21/7/2023 đến tháng 5/2024, Hòa và Mười không có tiền để đóng lãi tiếp. Vì thế, các ngân hàng tất toán khoản vay bằng hình thức trừ tiền trong sổ tiết kiệm đã thế chấp đảm bảo khoản vay.

PC01- Công an tỉnh Bắc Ninh kết luận: Tổng số tiền Hòa và Mười gây thiệt hại cho Quỹ của BQL di tích làng Đồng Kỵ là hơn 50,3 tỷ đồng đồng. Số tiền còn lại trên các sổ tiết kiệm hơn 3 tỷ đồng được bàn giao lại cho BQL nhiệm kỳ mới.

Nhiều vấn đề chưa rõ ràng

Theo Kết luận của PC01 - Công an tỉnh Bắc Ninh, Dương Văn Hòa và Nguyễn Văn Mười đã vụ lợi cá nhân, gây thiệt hại cho Quỹ di tích làng Đồng Kỵ. Đây là tài sản của cộng đồng dân cư Đồng Kỵ, giao cho BQL di tích làng đại diện quản lý.

Cơ quan điều tra đề nghị truy tố Dương Văn Hòa và Nguyễn Văn Mười tội “Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ”, quy định tại khoản 3 điều 356 Bộ luật Hình sự.

Hành vi vi phạm pháp luật của ông Hòa và ông Mười là rõ ràng và cần bị xử lý nghiêm khắc. Với Dương Văn Hòa, đây không phải là lần đầu bị cáo có hành vi phạm tội.

Theo Kết luận số 63/KLĐT-CSĐT của PC01 - Công an tỉnh Bắc Ninh, năm 2015, Hòa đã “đáo tụng đình” vì tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”. TANN tỉnh Bắc Ninh đã xử phạt 26 tháng tù cho hưởng án treo.

Thời gian thử thách là 52 tháng tính từ ngày tuyên án, tại Bản án số 02/2015/HSST ngày 15/01/2015 (tức là phải sau ngày 15/5/2019, Hòa mới hết án treo).

Qua tra cứu tài liệu, vụ án làm thất thoát hơn 50,3 tỷ đồng Quỹ di tích làng Đồng Kỵ vẫn còn nhiều vấn đề còn chưa rõ ràng. 

Trong đó, việc xác định tội danh của Hòa và Mười là “Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ” chưa phù hợp với quy định pháp luật hiện hành. 

Bởi Dương Văn Hòa và Nguyễn Văn Mười là chức sắc do làng Đồng Kỵ bầu ra theo từng nhiệm kỳ 3 năm 1 lần; không phải được bầu cử, phê chuẩn, tuyển dụng hoặc bổ nhiệm theo quy định của pháp luật về cán bộ, công chức và pháp luật có liên quan.

Hơn nữa, mặc dù bản kết luận điều tra đã chỉ rõ hành vi vi phạm pháp luật của ông Hòa và ông Mười, nhưng chưa làm rõ trách nhiệm liên đới của nhiều cá nhân giữ vai trò then chốt khác trong bộ máy quản lý Quỹ di tích làng Đồng Kỵ (những cá nhân liên quan đến trách nhiệm đã được nêu rõ trong Kết luận số 63/KLĐT-CSĐT của PC01 - Công an tỉnh Bắc Ninh).

Việc bỏ sót trách nhiệm quản lý, giám sát của nhiều cá nhân liên quan sẽ tạo tiền lệ nguy hiểm trong quản lý tài sản công cộng - đặc biệt là các quỹ tín ngưỡng, văn hóa do cộng đồng tự đóng góp.

Người dân làng Đồng Kỵ nói riêng và dư luận xã hội nói chung đang chờ một cuộc điều tra toàn diện, minh bạch, không “chỉ chọn người để khởi tố”, mà phải xử lý đến nơi đến chốn mọi cá nhân có trách nhiệm - dù là trực tiếp hay gián tiếp.