Giải mã nguy cơ "bỏ học lấy chồng" sau Tết

Tại Trường Phổ thông Dân tộc bán trú THCS Cao Phạ trên địa bàn xã Tú Lệ, học sinh người đồng bào dân tộc Mông chiếm tỷ lệ lớn. Đây cũng là nhóm đối tượng dễ bị tổn thương, khi các em đang trong độ tuổi vị thành niên, chịu tác động sâu sắc từ phong tục tập quán, quan niệm truyền thống của gia đình và cộng đồng. Thực tế cho thấy, sau mỗi kỳ nghỉ Tết Nguyên đán, vẫn còn số ít trường hợp học sinh không quay trở lại lớp học vì đã lập gia đình sớm.

Nhận diện rõ nguy cơ, những năm qua, nhà trường đã chủ động triển khai nhiều giải pháp đồng bộ nhằm nâng cao nhận thức, kỹ năng cho học sinh về phòng, chống tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống. Thay vì tuyên truyền một chiều, các hoạt động được thiết kế linh hoạt, sinh động, phù hợp với tâm lý lứa tuổi và văn hóa vùng cao.

Điểm nhấn trong công tác tuyên truyền là cuộc thi “Rung chuông vàng” do Trường Phổ thông Dân tộc bán trú THCS Cao Phạ (xã Tú Lệ) tổ chức định kỳ vào thời điểm cận Tết. Nội dung cuộc thi tập trung làm rõ tác hại lâu dài của tảo hôn, nguy cơ từ hôn nhân cận huyết thống đối với sức khỏe của mẹ, con cái và chất lượng giống nòi; đồng thời trang bị cho học sinh những quy định cơ bản của pháp luật về độ tuổi kết hôn. 

Việc lựa chọn thời điểm trước Tết mang ý nghĩa đặc biệt, bởi sau Tết là giai đoạn nhạy cảm, khi các em được nghỉ dài ngày việc bạn bè tụ tập hay tham gia các lễ hội tại địa phương dễ khiến các em học sinh nảy sinh tỉnh cảm dẫn đến cưới sớm, kéo theo nguy cơ học sinh bỏ học.

Theo thầy Hoàng Minh Tiến - Quyền Hiệu trưởng Trường Phổ thông Dân tộc bán trú THCS Cao Phạ, tình trạng học sinh vùng cao dễ rơi vào tảo hôn sau mỗi dịp Tết xuất phát từ nhiều nguyên nhân đan xen. 

Trước hết là tác động từ phong tục, tập quán truyền thống còn ăn sâu trong đời sống. Tết là thời điểm diễn ra nhiều sinh hoạt cộng đồng, lễ hội, gặp gỡ họ hàng, bản làng; với quan niệm “đến tuổi thì lập gia đình”, nhiều em, đặc biệt là nữ sinh, dễ bị cuốn theo tập quán mà chưa lường hết hệ lụy lâu dài.

Bên cạnh đó, Tết cũng là thời điểm thanh niên đi làm ăn xa trở về địa phương. Trong không khí vui Xuân, các mối quan hệ nhanh chóng được gia đình hai bên vun vào. Khi người trong cuộc còn đang là học sinh, việc lập gia đình sớm trở thành nguyên nhân trực tiếp dẫn tới bỏ học sau Tết. Cùng với đó, là tâm lý lứa tuổi chưa ổn định, sự thiếu hụt kỹ năng tự bảo vệ, khiến các em dễ chấp nhận việc kết hôn sớm trước sức ép của người lớn và dư luận.

Đổi mới phương thức tiếp cận

Để công tác tuyên truyền đạt hiệu quả, cơ sở vật chất phục vụ giáo dục cũng được quan tâm đầu tư. Các trường học được trang bị Smart TV, giúp việc giảng dạy, truyền thông trở nên trực quan, sinh động.

Những hình ảnh, câu chuyện thực tế ngay tại địa phương về hậu quả của tảo hôn, đã tạo tác động mạnh mẽ, giúp học sinh nhận thức rõ đây không phải câu chuyện xa vời, mà liên quan trực tiếp đến tương lai của chính mình.

Từ các hoạt động đó, nhận thức của học sinh đã có chuyển biến tích cực. Nhiều em mạnh dạn bày tỏ mong muốn tiếp tục học tập, học nghề, hướng tới việc làm ổn định, thay vì lập gia đình khi tuổi đời còn quá sớm.

Có thể khẳng định, đầu tư cho nhận thức của thế hệ trẻ hôm nay chính là đầu tư cho tương lai bền vững của vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Từ những lớp học nơi vùng cao Tú Lệ, những “lá chắn” tri thức đang được dựng lên, góp phần đẩy lùi hủ tục, mở ra con đường phát triển tiến bộ, văn minh hơn cho cộng đồng.