Bóng chiều nghiêng rồi dần tắt như mẹ thiên nhiên gom tơ vàng lấp lánh cho gió cuốn về nơi cuối trời. Chim sải cánh bay về núi sau ngày rong ruổi chốn xa xôi. Lòng tôi dậy lên nỗi nhớ miền núi non điệp trùng ở miền cao tỉnh Quảng Ngãi. Nơi ấy là huyện Sơn Tây với những tộc người Ca Dong, Cor, Hrê, Kinh sống hòa hợp trong bản làng giữa núi rừng. Theo lời nhắn nhủ của người bạn, tôi đến và lưu lại nơi này vào những ngày thu trước.

Nét đặc trưng nơi đây là cây cau hiện diện trong vườn nhà và khắp núi đồi nên được mệnh danh là xứ ngàn cau. Cau gắn bó với bao kiếp người từ thuở lọt lòng đến khi lìa đời về với tổ tiên. Thân cau già rắn chắc dùng làm cột nhà, làm kho chứa lúa. Lá cau lợp mái nhà che mưa nắng qua những ngày ấm lạnh. Mo cau dùng làm ly uống nước, làm chén ăn cơm và mang cơm nắm trong những buổi trèo đèo, lội suối lên nương hay săn thú rừng. Quả cau được bán, trao đổi những vật dụng thiết yếu trong cuộc sống thường ngày. Cau với trầu dâng cúng tổ tiên và mời nhau “cho môi đỏ, thắm nghĩa đậm tình”. Dáng cau vươn thẳng, hương hoa cau thơm ngát là đề tài cho nghệ sĩ sáng tác thi ca lay động con tim của bao người…

Sơn Tây núi non điệp trùng dưới trời thu xanh thẳm. Chim hót véo von trong vòm cây hòa cùng gió ngàn xào xạc. Nước từ khe, suối róc rách chảy qua vách đá tựa tiếng đàn Krâu hòa cùng điệu dân ca Ranghé, Kalêu ngân vọng xa xa. Những cung đường uốn lượn như tranh vẽ. Đèo dốc trập trùng, mây trắng vờn bay trên đỉnh núi, đẹp mơ màng. Những bộ trang phục thổ cẩm được dệt từ đôi tay khéo léo của phụ nữ Ca Dong, Hrê và Cor như điểm thêm sắc vào màu xanh núi rừng.

 Những thửa ruộng bậc thang nối nhau trùng điệp, nhà sàn bên sườn núi đẹp tựa bức tranh thủy mặc làm cho lữ khách đắm say. Hồ chứa nước thủy điện Đăk Drinh như tấm gương khổng lồ phẳng lặng soi bóng núi đồi hùng vĩ. Những khe nhỏ từ lòng núi góp nước thành suối đổ vào sông Drinh để bàn tay và khối óc bao người xây dựng thủy điện hòa vào lưới điện quốc gia. Sông Drinh góp nước với ba dòng là sông Rhe, Xà Lò và sông Tang tạo nên Trà Giang thơ mộng tắm mát cho nhiều cánh đồng ở Quảng Ngãi. Sản vật từ những dòng sông: cá niên, don, cá bống cát, thài bai… được chế biến nhiều món ngon khiến cho người đời xuýt xoa khen ngợi khi thưởng thức. Dòng nước trong xanh sau khi lắng đọng phù sa nâng cánh tâm hồn bao thi sĩ dâng cho đời những vầng thơ trác tuyệt, lưu mãi với thời gian.

Tiết thu, núi rừng se lạnh. Nhưng tấm chân tình của người vùng cao làm ấm lòng khách phương xa. Những cụ già với làn da sạm đen, cơ thể rắn chắc như thân cau già niềm nở chuyện trò dưới mái nhà sàn. Cuộc đời các cụ trải qua bao thăng trầm bên núi rừng nên tỏ tường lắm chuyện để kể lại cho cháu con. Chiến tranh loạn lạc, cư dân trong làng lẩn vào rừng cây, hang đá tránh bom đạn. Bao người xót lòng khi máy bay Mỹ rải chất độc hóa học hủy diệt rừng xanh. Mắt họ đẫm lệ, nháo nhác như chim mất tổ, chấp chới giữa trời bao la. Chiến tranh đi qua, họ cùng nhau dựng lại ngôi nhà sàn, ươm trồng những mầm cau. Rừng lại xanh mướt giữa đất trời miền sơn cước. Những thân cau gầy vươn cao như muốn ôm lấy mây ngàn. Bản làng rộn ràng niềm vui. Tiếng đàn Krâu hòa cùng điệu dân ca Ranghé, Kalêu với những bước chân nghiêng ngả bên ánh lửa hồng trong đêm hội...