Vùng đất của chè cổ thụ

Vùng chè cổ thụ tại bản Tả Lèng Lao Chải, xã Tả Lèng, huyện Tam Đường (Lai Châu) nằm ở cung đường dành cho du khách đi khám phá, chinh phục đỉnh Tả Liên Sơn có độ cao 2.996m so với mực nước biển. Không gì thú vị hơn, khi vừa chinh phục đỉnh núi nằm trong Top 10 đỉnh núi cao nhất Việt Nam, lại được khám phá vùng chè cổ thụ và thưởng thức hương vị chè cổ thụ giữa núi rừng đại ngàn…

Đi qua cung đường đầy thử thách với lối mòn có độ dốc cao để đến cửa rừng nơi dẫn lên vùng chè cổ thụ, chúng tôi tiếp tục hành trình dài. Qua những con suối nhỏ với những thảm thực vật nguyên sinh đa dạng. Băng qua nương thảo quả trồng xen dưới tán rừng, thời điểm này thảo quả đang lên mầm để chuẩn bị cho vụ mới. Tiếp tục vượt qua dốc cao được dựng bởi những phiến đá to mà mọi người trong Đoàn phải vận dụng cả tay để trèo bám. 

Hành trình chinh phục, vượt lên chính mình, dù có lúc mệt “thở ra đằng tai“ nhưng đích đến là vùng chè cổ thụ, được chạm tay vào những cây chè hàng nghìn tuổi với phần gốc xù xì đầy mê hoặc, hoặc lọt thỏm bên trong thân cây với sức chứa cả chục người bên trong. Dù nửa thân bị gãy, vẫn bật mầm xanh ở nửa thân còn lại, như để khẳng định sức sống mạnh liệt nơi rừng già, hoặc ngắm hợp quần của nhiều loại cây đan xen tạo thành "một cây" khổng lồ hùng cứ một phương… khiến ai cũng thích thú, hào hứng.

Ngước nhìn lên trên, vượt qua những tán cổ thụ là bầu trời xanh ngắt, phía dưới chân lại là sắc đỏ, vàng của phong rừng. Quả không sai khi nhiều người chọn du lịch trải nghiệm nơi núi rừng để "chữa lành", bởi thiên nhiên là điều kỳ diệu nhất.

Trước khi vào khu vực chè cổ thụ, các thành viên trong Đoàn đã phải mở bản đồ để có thể bao quát được toàn bộ khu vực, định hướng điểm đến để kiểm tra thực tế được nhiều nhất cây chè cổ thụ. 

Phân bố ở độ cao từ 1.400m đến 1.600m so với mực nước biển, chè cổ thụ vùng Tả Lèng được người dân địa phương phân thành 2 loại, là Hồng trà cổ và Bạch trà cổ. Trong khi Hồng trà cổ viền mép lá có màu hồng tía thì Bạch trà cổ lá và búp chè đều một màu xanh. Cả 2 loại trà khi nhấm thử sẽ có vị ngọt thanh xen một chút chát nhẹ không đáng kể. Màu nước xanh nhạt (Bạch trà cổ) và hồng nhạt (Hồng trà cổ), mùi thơm đặc trưng, nhất là còn mang hương vị của rừng già, của tự nhiên.

Tiếp tục qua những lối mòn nhỏ hẹp, dốc ngược men theo triền núi để đi sâu vào vùng có nhiều cây chè cổ thụ, trước mắt chúng tôi là bạt ngàn những cây chè cao chót vót, cành lá sum suê, chạy dài mãi từ ngọn núi này sang núi khác. Mặc dù đã được nghe, được thấy qua những chuyến đi chinh phục Tả Liên Sơn, Pu Ta Leng, nhưng quả thực tôi cũng không thể ngờ trải dài trước mắt là cả một vùng chè cổ thụ cây to và nhiều đến thế. Mải mê đi, mải mê nhìn, mải mê săn ảnh mà không thấy mệt mỏi. Khi mặt trời lên giữa đỉnh cũng là lúc Đoàn đến được giữa vùng chè cổ thụ.

Ở độ cao khoảng 2.600m, bên bếp củi ở lán nghỉ giữa rừng nguyên sinh, thưởng thức cốc chè cổ thụ đun từ nước suối thì đó đúng là "trân phẩm" của núi rừng ban tặng. Nhiều thành viên trong Đoàn phải thốt lên sau khi được thưởng thức: Đúng là tinh túy của đất trời!

Bảo tồn vùng chè cổ thụ gắn với phát triển du lịch

Trong vùng chè cổ của bản Tả Lèng Lao Chải, Trưởng bản Giàng A Thanh năm nay đã ngoài 60 tuổi nhưng vẫn còn tráng kiện lắm. Cẩn thận rót cho các thành viên trong Đoàn từng cốc nước chè cổ tươi, ông chia sẻ: "Khu vực này có hàng nghìn cây chè cổ thụ, cây to bằng cả vòng tay ôm của người trưởng thành. Nhiều cây có từ trước thời ông bà, tổ tiên của tôi. Tôi uống chè từ khi còn nhỏ, bây giờ được cán bộ tuyên truyền chúng tôi biết đây là cây chè quý nên bà con trong bản bảo nhau cùng bảo vệ từng cây chè, thu hái chè theo hướng dẫn của cán bộ, không vít bẻ cành, thường xuyên kiểm tra quanh khu vực chè để bảo vệ rừng, bảo vệ cây chè cổ. Bà con trong bản đã giảm nghèo nhờ cây chè cổ thụ". 

Có nhiều câu chuyện được bà con trong bản, trong xã truyền miệng với nhau, rằng ngày xưa, cây chè tự mọc và sống trên vách núi, bà con dùng chè như một phương thuốc quý vì khi uống vào thì có cảm giác sảng khoái, xua tan đi bao mệt mỏi. Thế rồi, mỗi lần dời nhà đi tìm nơi phát rẫy, làm nương, người dân lại mang theo hạt chè và trồng ở nơi mình sống, rồi những đồi chè bạt ngàn ra đời từ đó. Bởi vậy, đối với cộng đồng đồng bào dân tộc xã Tả Lèng, chè là cây trồng lâu đời không thể thiếu, gắn bó chặt chẽ với sự tồn tại và phát triển của bà con. 

Nhiều người già trong bản đến bây giờ cũng không xác định được vùng chè cổ thụ có từ bao giờ. Họ chỉ nhớ, từ ngày còn bé họ đã thấy những cây chè cổ thụ to, cao vút như thế. Có nhiều cây người ôm không xuể, cao đến cả chục mét. Chỉ tiếc có những cây do thời tiết khắc nghiệt, mưa đá, thiên tai đã làm gẫy đổ khiến bà con mỗi lần đi rừng đều rưng rưng tiếc nuối.

Bên một gốc cây chè cổ mà theo ước tính phải đến hàng nghìn năm tuổi đã bị gẫy đổ, mỗi thành viên trong Đoàn đều tiếc nuối bày tỏ rằng, sẽ phải mở một không gian trưng bày và đưa được gốc chè cổ thụ về để du khách thấy rằng, đó là những gốc chè cổ đã và đang tồn tại trên vùng núi của Lai Châu, đó là những đặc sản, đặc hữu của tỉnh đợi du khách đến trải nghiệm, thưởng thức.

Thời điểm này, mùa chinh phục những đỉnh cao Pu Ta Leng, Tả Liên Sơn, Bạch Mộc Lương Tử đã chính thức khởi động. Còn chần chừ gì nữa, hãy cùng những poter địa phương từ bỏ những ồn ào, mệt mỏi để chữa lành nơi rừng đầu nguồn, thưởng thức vị chè cổ Lai Châu và chinh phục những đỉnh cao của núi rừng Tây Bắc.