Từ làng Chăm Tuấn Tú, con đường dẫn đến đồi cát Nam Cương dài hơn hai cây số đã được bê tông hóa, tạo thuận lợi cho du khách tham quan. Một sáng cuối tháng 3/2025, chúng tôi may mắn được ông Trần Hợi, Bí thư Chi bộ thôn Nam Cương, dẫn đường “tận mục sở thị” khu vực đồi cát bay - nơi thiên nhiên tạo nên vẻ đẹp lạ thường, hiếm có.

Đón ánh nắng đầu ngày, đồi cát hiện lên với vẻ đẹp trinh nguyên, chưa có dấu chân người. Những cơn gió biển thổi qua trong đêm để lại trên cát muôn ngàn ngấn sóng, lấp lánh dưới ánh mặt trời. Theo bước chân du khách, đồi cát mở ra với những đường cong mềm mại, quyến rũ như dáng thiếu nữ độ xuân thì, làm mê mẩn lòng người. Dưới ánh trăng, đồi cát hiện lên như hình dáng tiên nữ đang say ngủ, khiến bao tao nhân mặc khách không khỏi ngẩn ngơ trước vẻ đẹp tinh khôi của tạo hóa.

Ông Trần Hợi cho biết, khoảnh khắc đẹp nhất của Nam Cương là lúc mặt trời vừa nhô lên trên Biển Đông hoặc khi ánh chiều tà buông xuống, tạo nên những mảng màu biến đổi kỳ ảo trên triền cát. Những ngày có gió Bấc hay gió Nam thổi mạnh, cát bay làm cho hình dạng của đồi cát thay đổi liên tục.

Đồi cát Nam Cương được thiên nhiên phân chia thành ba khu vực với sắc màu rõ rệt: đồi cát đỏ phía Nam, đồi cát nâu ở giữa và đồi cát trắng ở phía Bắc. Dù hình dáng đồi cát thay đổi liên tục, nhưng “Đồi cột cờ” – điểm cao nhất của đồi cát Nam Cương – lại không hề biến dạng theo thời gian. Ông Hợi kể, người già trong làng cho biết, trước năm 1954, thực dân Pháp đã từng đóng quân tại Nam Cương và dựng cờ trên đỉnh đồi này để quan sát hoạt động của Việt Minh tại khu vực Phan Rang và các vùng phụ cận.

Người dân đến lập làng ở Nam Cương đã hơn 200 năm, nhờ mạch nước ngầm từ đồi cát chảy không bao giờ cạn, cung cấp nguồn nước cho sinh hoạt, chăn nuôi và trồng trọt. Hiện nay, với diện tích 30ha trồng măng tây xanh, giá bán ổn định khoảng 45.000 đồng/kg, đời sống của 222 hộ dân (740 nhân khẩu) tại đây được đảm bảo. Tỷ lệ hộ nghèo chỉ còn 1 hộ, chiếm 0,45%.

Đồi cát Nam Cương có diện tích lên đến hàng trăm ha. UBND tỉnh Ninh Thuận đã quy hoạch khu vực này thành vùng phát triển du lịch với diện tích 70ha, trong đó có 26ha vùng cát bay và 44ha rừng phi lao. Nhiều hoạt động du lịch, thể thao, giải trí đã được tổ chức như: trượt cát, lái xe địa hình trên cát, thả diều, chụp ảnh lưu niệm… nhằm khai thác giá trị du lịch của đồi cát, đồng thời nâng cao nhận thức của người dân về phát triển du lịch bền vững. Hiện nay, người dân địa phương đã tổ chức các dịch vụ trải nghiệm như đi xe ô tô địa hình, trượt cát, thả diều và các hoạt động check-in.

Vẻ đẹp nguyên sơ, tự nhiên của đồi cát Nam Cương đã thu hút nhiều nhiếp ảnh gia trong và ngoài nước. Đồi cát bốn mùa lộng gió tạo nên vẻ đẹp biến hóa, khiến mỗi lần đến đây du khách lại có cảm nhận khác biệt. Đặc biệt, hình ảnh những thiếu nữ Chăm trong trang phục truyền thống đã trở thành nguồn cảm hứng quen thuộc cho các tác phẩm nhiếp ảnh.

Vài năm gần đây, tại huyện Ninh Phước, đã hình thành dịch vụ chụp ảnh theo nhóm từ 3 - 5 người trên đồi cát. Các mẫu ảnh diện trang phục Chăm rực rỡ sắc màu, đội bình gốm hoặc cầm “chiếc nhá” - dụng cụ bắt cá của người Chăm, tạo nên những khuôn hình sống động, đậm đà bản sắc văn hóa. Nhiều tác phẩm ảnh chụp tại đồi cát Nam Cương đã đạt giải cao tại các cuộc thi trong và ngoài nước.

Trong chuyến đi, chúng tôi có dịp trò chuyện với Tiến sĩ Audrey C. Cooper, giảng viên Trường Đại học Gallaudet ở Washington DC (Hoa Kỳ). Bà bày tỏ sự ngưỡng mộ: “Tôi rất hạnh phúc khi được chiêm ngưỡng nét đẹp thiên nhiên đặc sắc của đồi cát Nam Cương. Đây là một trong những đồi cát di động đẹp nhất thế giới mà tôi từng đến. Vùng đất Ninh Thuận vẫn giữ được vẻ hoang sơ, đặc biệt là các ngôi tháp Chăm cổ kính và đời sống của người dân bản địa. Con người nơi đây thân thiện, giàu tình cảm đã để lại cho tôi những kỷ niệm đẹp về Ninh Thuận, Việt Nam”.

Đồi cát Nam Cương không chỉ là món quà vô giá mà thiên nhiên ban tặng cho vùng đất Ninh Thuận, mà còn là điểm hẹn của những người yêu thích khám phá, tìm kiếm vẻ đẹp kỳ diệu của cát và gió. Hành trình đến với “tiểu sa mạc” Nam Cương là trải nghiệm khó quên, nơi thiên nhiên và văn hóa Chăm hòa quyện, tạo nên sức hút đặc biệt cho du khách trong và ngoài nước.