Analytic
Báo Dân tộc và Phát triẻn
Chuyên trang

Dân tộc - Tôn giáo với sự phát triển của đất nước

Tôn giáo - Tín ngưỡng

Ngôi đền có hệ thống tượng thờ tạo tác từ đất sét hàng trăm năm

Vũ Mừng - 6 giờ trước

Đền Suối Thầu nằm giữa những thửa ruộng bậc thang uốn lượn thuộc vùng lõi của danh thắng di tích Quốc gia ruộng bậc thang xã Bản Luốc, huyện Hoàng Su Phì, tỉnh Hà Giang. Ấn tượng về ngôi đền có niên đại hàng trăm năm này là, toàn bộ hệ thống tượng thờ đều được tạo tác bằng đất sét rất độc đáo gắn với tín ngưỡng dân gian của đồng bào dân tộc vùng cao.

Căn cứ theo thông tin được khắc trên cây xà nóc của đền Suối Thầu: "Đại Nam quốc, Minh Mệnh tam niên Tuế, thứ Nhâm Ngọ mạnh đông nguyệt, hoàng đạo nhật lập vị..." Dịch nghĩa: Nước Đại Nam, vào năm Nhâm Ngọ, niên hiệu Minh Mệnh thứ 3 (1822), ngày tốt lập nên... Ngôi đền đã được xây dựng vào năm 1822. Trước đây, đền Suối Thầu có tường thưng bằng gỗ, có các hàng chân cột, vì, xà làm bằng gỗ, mái lợp gianh. Do tác động của thời gian, ngôi đền đã bị hư hỏng và sửa chữa nhiều lần. Về sau này, nhân dân trong vùng trùng tu, tôn tạo lại đền trên nền đất cũ, chất liệu chủ yếu bằng đất, gỗ và gạch, gồm có 1 gian với tổng diện tích 33m2, dài 7,5m, rộng 4,4m.
Căn cứ theo thông tin được khắc trên cây xà nóc của đền Suối Thầu: "Đại Nam quốc, Minh Mệnh tam niên Tuế, thứ Nhâm Ngọ mạnh đông nguyệt, hoàng đạo nhật lập vị..." Dịch nghĩa: Nước Đại Nam, vào năm Nhâm Ngọ, niên hiệu Minh Mệnh thứ 3 (1822), ngày tốt lập nên... Ngôi đền đã được xây dựng vào năm 1822. Trước đây, đền Suối Thầu có tường thưng bằng gỗ, có các hàng chân cột, vì, xà làm bằng gỗ, mái lợp gianh. Do tác động của thời gian, ngôi đền đã bị hư hỏng và sửa chữa nhiều lần. Về sau này, nhân dân trong vùng trùng tu, tôn tạo lại đền trên nền đất cũ, chất liệu chủ yếu bằng đất, gỗ và gạch, gồm có 1 gian với tổng diện tích 33m2, dài 7,5m, rộng 4,4m.
Người dân nơi đây lưu truyền: Vào thời điểm trước khi xây dựng đền, có một nhóm hộ gia đình người Dao áo dài từ thôn Bản Luốc của xã Bản Luốc hiện nay đến thôn Suối Thầu lập nghiệp. Lúc này rừng núi còn hoang vu, cuộc sống người dân gặp nhiều khó khăn… Quan trấn thủ địa phương lúc đó là ông Đặng Minh Đông (còn gọi là Đặng Diễn) đã cho người tìm thầy cúng và thợ để xây dựng cũng như đắp 13 pho tượng thờ các thần linh với ước mong nhân dân sẽ có sức khoẻ, mưa thuận gió hoà, mùa màng tươi tốt. Cùng với việc dựng đền đắp tượng, ông Đặng Minh Đông còn hướng dẫn các gia đình người Dao khai hoang làm ruộng bậc thang trồng lúa nước và làm nương. Sau khi ông mất, người dân địa phương vô cùng tiếc thương, để ghi nhớ công ơn người dân đã đắp thêm pho tượng ông và lập bát hương đưa vào thờ tại đền.
Người dân nơi đây lưu truyền: Vào thời điểm trước khi xây dựng đền, có một nhóm hộ gia đình người Dao áo dài từ thôn Bản Luốc của xã Bản Luốc hiện nay đến thôn Suối Thầu lập nghiệp. Lúc này rừng núi còn hoang vu, cuộc sống người dân gặp nhiều khó khăn… Quan trấn thủ địa phương lúc đó là ông Đặng Minh Đông (còn gọi là Đặng Diễn) đã cho người tìm thầy cúng và thợ để xây dựng cũng như đắp 13 pho tượng thờ các thần linh với ước mong Nhân dân sẽ có sức khoẻ, mưa thuận gió hoà, mùa màng tươi tốt. Cùng với việc dựng đền đắp tượng, ông Đặng Minh Đông còn hướng dẫn các gia đình người Dao khai hoang làm ruộng bậc thang trồng lúa nước và làm nương. Sau khi ông mất, người dân địa phương vô cùng tiếc thương, để ghi nhớ công ơn người dân đã đắp thêm pho tượng ông và lập bát hương đưa vào thờ tại đền.
Hồ sơ di tích của ngồi đền nêu rõ: Tượng Ngọc Hoàng (Nhùi Vương – tiếng dân tộc Dao), đầu đội mũ bình thiên, mắt mở to, sống mũi thẳng, miệng tươi cười, mặt đỏ, mặc áo hoàng bào màu vàng, hai tay để trong lòng bụng đỡ gương thần soi thế gian. Tượng trong tư thế ngồi trên ngai vàng, cao 1m.
Hồ sơ di tích của ngôi đền nêu rõ: Tượng Ngọc Hoàng (Nhùi Vương – tiếng dân tộc Dao), đầu đội mũ bình thiên, mắt mở to, sống mũi thẳng, miệng tươi cười, mặt đỏ, mặc áo hoàng bào màu vàng, hai tay để trong lòng bụng đỡ gương thần soi thế gian. Tượng trong tư thế ngồi trên ngai vàng, cao 1m.
Bức tượng Diêm Vương, đầu đội mũ, lông mày rậm, mắt mở to, sống mũi thẳng, khuôn mặt hồng, áo màu đỏ, xanh và đen, tay phải để úp trên đầu gối, tay trái để ngửa trên đầu gối. Tượng trong tư thế ngồi, cao 95cm.
Bức tượng Diêm Vương, đầu đội mũ, lông mày rậm, mắt mở to, sống mũi thẳng, khuôn mặt hồng, áo màu đỏ, xanh và đen, tay phải để úp trên đầu gối, tay trái để ngửa trên đầu gối. Tượng trong tư thế ngồi, cao 95cm.
Tượng Ngọc Nữ (đứng bên phải cạnh Ngọc Hoàng), tóc búi tó hai bên, mắt mở to, miệng tươi cười, mặc áo màu xanh, 2 tay dâng tấu sớ trước ngực. Tượng trong tư thế đứng, cao 30cm. Tượng Kim Đồng (đứng bên trái cạnh Diêm Vương), mắt mở to, miệng tươi cười, sống mũi thẳng, mặc áo màu đỏ, xanh, hai tay dâng tấu sớ trước ngực. Tượng trong tư thế đứng, cao 30cm.
Tượng Ngọc Nữ (đứng bên phải cạnh Ngọc Hoàng), tóc búi tó hai bên, mắt mở to, miệng tươi cười, mặc áo màu xanh, 2 tay dâng tấu sớ trước ngực. Tượng trong tư thế đứng, cao 30cm. Tượng Kim Đồng (đứng bên trái cạnh Diêm Vương), mắt mở to, miệng tươi cười, sống mũi thẳng, mặc áo màu đỏ, xanh, hai tay dâng tấu sớ trước ngực. Tượng trong tư thế đứng, cao 30cm.
Tượng Quan Thế Âm, đầu đội bảo quan, mặt trái soan, mắt mở to, sống mũi thẳng, miệng hé mở, tay phải đặt trên đầu gối, tay trái cầm lọ cam lồ trước bụng, chân trái khoanh tròn, chân phải để chống. Tượng cao 70cm, toạ trên ban thờ (cao 30cm, dài 70cm, rộng 55cm), phía trước của ban thờ được gắn ngói mũi hài tạo thành cánh sen màu đỏ. Phần phía dưới bệ thờ có tượng Thiện Tài Đồng Tử, cắt tóc ngắn, mắt mở to, sống mũi thẳng, miệng tươi cười, hai tay chắp trước ngực. Tượng trong tư thế đứng, cao 35cm và tượng Thiện Tài Long Nữ, tóc để dài chấm vai, mắt mở to, sống mũi thẳng, miệng hé mở, hai tay chắp trước bụng, mặc áo màu xanh, quần đỏ. Tượng trong tư thế đứng, cao 40cm.
Tượng Quan Thế Âm, đầu đội bảo quan, mặt trái soan, mắt mở to, sống mũi thẳng, miệng hé mở, tay phải đặt trên đầu gối, tay trái cầm lọ cam lồ trước bụng, chân trái khoanh tròn, chân phải để chống. Tượng cao 70cm, toạ trên ban thờ (cao 30cm, dài 70cm, rộng 55cm), phía trước của ban thờ được gắn ngói mũi hài tạo thành cánh sen màu đỏ. Phần phía dưới bệ thờ có tượng Thiện Tài Đồng Tử, cắt tóc ngắn, mắt mở to, sống mũi thẳng, miệng tươi cười, hai tay chắp trước ngực. Tượng trong tư thế đứng, cao 35cm và tượng Thiện Tài Long Nữ, tóc để dài chấm vai, mắt mở to, sống mũi thẳng, miệng hé mở, hai tay chắp trước bụng, mặc áo màu xanh, quần đỏ. Tượng trong tư thế đứng, cao 40cm.
Tượng thần Sấm Sét (Lôi Thần), có khuôn mặt đen dữ tợn, đầu đội mũ, mắt mở trắng, mũi to, miệng như đang quát tháo, mặc quần áo xanh, cổ áo và đai lưng màu đỏ, tay phải cầm 1 cây huyền trượng giơ ngang vai, tay trái cầm 1 lệnh bài từa tựa thánh giá ngang bụng. Tượng trong tư thế cưỡi mây, cao 81cm. Hai tượng hầu cận Lôi Thần đứng 2 bên cao 65cm. Tượng bên trái đầu đội mũ, mắt mở to, miệng hé mở, mặc quần áo xanh, cổ áo và viền ống tay màu vàng đỏ, tay phải cầm cây truỳ, tay trái đặt ngang bụng; tượng bên phải đầu đội mũ, mắt mở to, mặt trái xoan, sống mãi thẳng, mặc áo đỏ, cổ áo viên xanh, quần màu đen đỏ, 2 tay chắp trước ngực.
Tượng thần Sấm Sét (Lôi Thần), có khuôn mặt đen dữ tợn, đầu đội mũ, mắt mở trắng, mũi to, miệng như đang quát tháo, mặc quần áo xanh, cổ áo và đai lưng màu đỏ, tay phải cầm 1 cây huyền trượng giơ ngang vai, tay trái cầm 1 lệnh bài từa tựa thánh giá ngang bụng. Tượng trong tư thế cưỡi mây, cao 81cm. Hai tượng hầu cận Lôi Thần đứng 2 bên cao 65cm. Tượng bên trái đầu đội mũ, mắt mở to, miệng hé mở, mặc quần áo xanh, cổ áo và viền ống tay màu vàng đỏ, tay phải cầm cây truỳ, tay trái đặt ngang bụng; tượng bên phải đầu đội mũ, mắt mở to, mặt trái xoan, sống mãi thẳng, mặc áo đỏ, cổ áo viên xanh, quần màu đen đỏ, 2 tay chắp trước ngực.
Phía ngoài của ban thờ Lôi thần là tượng thần Thổ Địa và ông Đặng Minh Đông. Trong đó, tượng thần Thổ Địa toạ trên bệ, đầu đội mũ, mắt nhìn xuống, miệng tươi cười, mặc áo màu xanh, cổ áo và ống tay áo được viền màu vàng, xanh, đen, quần màu vàng, tay trái đặt úp trên gối, tay phải cầm đính bạc để ngửa trên gối.
Phía ngoài của ban thờ Lôi thần là tượng thần Thổ Địa và ông Đặng Minh Đông. Trong đó, tượng thần Thổ Địa toạ trên bệ, đầu đội mũ, mắt nhìn xuống, miệng tươi cười, mặc áo màu xanh, cổ áo và ống tay áo được viền màu vàng, xanh, đen, quần màu vàng, tay trái đặt úp trên gối, tay phải cầm đính bạc để ngửa trên gối.
Đối diện với ban thờ Thổ Địa, ông Đặng Minh Đông là ban thờ Quan Âm và Mẫu. Phía ngoài là tượng Quan Âm ngồi trên lưng hổ, đội bảo quan, mắt mở to, mặt trái xoan, tai vểnh về phía trước, sống mũi thẳng, tay trái để áp vào lòng bụng, tay phải đặt úp lên gối phải, mặc thiên y màu xanh, đỏ, vàng, diên mạo rất đoan nghiêm. Toạ bên cạnh tượng Quán Âm là tượng Mẫu trong tư thế ngồi, mắt hơi nhìn xuống, tai to hơi vểnh về phía trước, ngực để trần, áo và quần màu xanh, 2 tay bế đứa trẻ đang cho bú, có một đứa trẻ ôm chân phải.
Đối diện với ban thờ Thổ Địa, ông Đặng Minh Đông là ban thờ Quan Âm và Mẫu. Phía ngoài là tượng Quan Âm ngồi trên lưng hổ, đội bảo quan, mắt mở to, mặt trái xoan, tai vểnh về phía trước, sống mũi thẳng, tay trái để áp vào lòng bụng, tay phải đặt úp lên gối phải, mặc thiên y màu xanh, đỏ, vàng, diên mạo rất đoan nghiêm. Toạ bên cạnh tượng Quán Âm là tượng Mẫu trong tư thế ngồi, mắt hơi nhìn xuống, tai to hơi vểnh về phía trước, ngực để trần, áo và quần màu xanh, 2 tay bế đứa trẻ đang cho bú, có một đứa trẻ ôm chân phải.
Cộng đồng người Dao ở khu vực Bản Luốc, huyện Hoàng Su Phì luôn coi ông Đặng Minh Đông là vị thần - có vị trí quan trọng trong đời sống tâm linh của họ để bảo vệ mùa màng và cuộc sống yên lành của dân bản trong vùng, tương tự như Thành Hoàng làng ở vùng đồng bằng Bắc bộ. Hàng năm đến ngày 15 tháng 7 âm lịch, nhân dân các thôn thuộc xã Bản Luốc mang lễ vật đến cúng tại đền. Mỗi hộ gia đình đại diện chủ hộ đến lễ, khi đi mang theo 1 con gà hoặc 1 miếng thịt lợn, 1 chai rượu, 1 nắm cơm, vàng hương. Lễ cúng kết thúc, họ tổ chức ăn uống ngay tại đền. Đây cũng là hoạt động mang đậm ý nghĩa nhân văn của cộng đồng người dân tộc Dao xã Bản Luốc huyện Hoàng Su Phì.
Cộng đồng người Dao ở khu vực Bản Luốc, huyện Hoàng Su Phì luôn coi ông Đặng Minh Đông là vị thần - có vị trí quan trọng trong đời sống tâm linh của họ để bảo vệ mùa màng và cuộc sống yên lành của dân bản trong vùng, tương tự như Thành Hoàng làng ở vùng đồng bằng Bắc bộ. Hàng năm đến ngày 15 tháng 7 âm lịch, nhân dân các thôn thuộc xã Bản Luốc mang lễ vật đến cúng tại đền. Mỗi hộ gia đình đại diện chủ hộ đến lễ, khi đi mang theo 1 con gà hoặc 1 miếng thịt lợn, 1 chai rượu, 1 nắm cơm, vàng hương. Lễ cúng kết thúc, họ tổ chức ăn uống ngay tại đền. Đây cũng là hoạt động mang đậm ý nghĩa nhân văn của cộng đồng người dân tộc Dao xã Bản Luốc huyện Hoàng Su Phì.
Năm 2013 đền Suối Thầu xã Bản Luốc đã được tỉnh Hà Giang công nhận di tích lịch sử cấp tỉnh theo quyết định số 1198/QĐ - UBND ngày 20/6/2013 của UBND tỉnh Hà Giang.
Năm 2013 đền Suối Thầu xã Bản Luốc đã được tỉnh Hà Giang công nhận di tích lịch sử cấp tỉnh theo quyết định số 1198/QĐ - UBND ngày 20/6/2013 của UBND tỉnh Hà Giang.
Phòng Văn hóa thông tin huyện Hoàng Su Phì, tỉnh Hà Giang đánh giá: Đền thờ Suối Thầu có hơn mười tượng thờ các vị thần và thành hoàng, trong đó có nhiều tượng rất ấn tượng mang giá trị khảo cứu văn hóa lịch sử.
Phòng Văn hóa thông tin huyện Hoàng Su Phì, tỉnh Hà Giang đánh giá: Đền thờ Suối Thầu có hơn mười tượng thờ các vị thần và thành hoàng, trong đó có nhiều tượng rất ấn tượng mang giá trị khảo cứu văn hóa lịch sử.
Hồ Thầu yên ả ...
Bản LuốcHoàng Su PhìHà GiangSuối ThầuĐền Suối Thầu
Có thể bạn quan tâm
Tin cùng chuyên mục
Lan tỏa tinh thần Phật giáo Việt Nam từ Đại lễ Vesak Liên Hợp Quốc: Ngày hội của Phật giáo thế giới (Bài 3)

Lan tỏa tinh thần Phật giáo Việt Nam từ Đại lễ Vesak Liên Hợp Quốc: Ngày hội của Phật giáo thế giới (Bài 3)

Đại lễ Vesak Liên hợp quốc (LHQ) lần thứ 16, PL.2563 - DL.2019 được tổ chức tại Khu du lịch Tam Chúc, huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam. Trong lần thứ 3 tổ chức tại Việt Nam, với sự giúp đỡ của Chính phủ, Giáo hội Phật giáo (GHPG) Việt Nam đã đưa Đại lễ Vesak LHQ 2019 trở thành ngày hội của Phật giáo thế giới.
Thông điệp Đại lễ Vesak Liên Hợp Quốc 2025 của Đức Pháp chủ Giáo hội Phật giáo Việt Nam

Thông điệp Đại lễ Vesak Liên Hợp Quốc 2025 của Đức Pháp chủ Giáo hội Phật giáo Việt Nam

Đại lễ Vesak Liên Hợp Quốc 2025: Lan tỏa tinh thần đoàn kết, bao dung, vì hòa bình thế giới

Đại lễ Vesak Liên Hợp Quốc 2025: Lan tỏa tinh thần đoàn kết, bao dung, vì hòa bình thế giới

Sẽ đặt Văn phòng đại diện của Liên minh Phật giáo Quốc tế tại Việt Nam

Sẽ đặt Văn phòng đại diện của Liên minh Phật giáo Quốc tế tại Việt Nam

Đại lễ Vesak Liên Hợp Quốc 2025: Mây ngũ sắc xuất hiện ngay nơi tôn trí Xá lợi Đức Phật, người dân bày tỏ tôn kính

Đại lễ Vesak Liên Hợp Quốc 2025: Mây ngũ sắc xuất hiện ngay nơi tôn trí Xá lợi Đức Phật, người dân bày tỏ tôn kính

Đọc nhiều

Chuyên trang: Dân tộc - Tôn giáo với sự phát triển của Đất nước

Giấy phép mở Chuyên trang của Báo điện tử số 66/GP-CBC do Cục báo chí, Bộ Thông tin và Truyền thông cấp ngày 01/09/2021.

Trực thuộc Báo Dân tộc và Phát triển

Giấy phép hoạt động báo chí số 468/GP-BTTTTdo Bộ Thông tin và Truyền thông cấp ngày 26/10/2020.

Tổng Biên tập: Lê Công Bình
Phó Tổng Biên tập: Nguyễn Văn Phong, Bùi Thị Hạ