Tăng thu nhập nhờ giữ rừng

Trước đây, gia đình anh Điểu Ganh, dân tộc X’Tiêng ở thôn Bù Dốt, xã Bù Gia Mập thuộc diện hộ nghèo của xã. Vườn rẫy ít, lại nuôi 3 con nhỏ đang tuổi ăn học, hai vợ chồng làm thuê cuốc mướn quanh năm vẫn không đủ sống. Cách đây 15 năm, anh Điểu Ganh được tham gia vào cộng đồng nhận khoán bảo vệ VQG Bù Gia Mập, công việc tuần tra bảo vệ rừng mang lại thu nhập ổn định hơn, giúp gia đình anh thoát nghèo.

Tương tự, anh Điểu Chrâm ở thôn Bù Dốt cũng tham gia cộng đồng nhận khoán bảo vệ rừng hơn 10 năm nay. Ngoài 10 ngày mỗi tháng đi tuần tra, bảo vệ rừng, thời gian còn lại, anh Chrâm chăm sóc mảnh vườn nhà và tranh thủ làm thuê. Nhờ vậy, gia đình anh đã thoát nghèo.

Những năm qua, nhờ tham gia cộng đồng bảo vệ rừng, hàng trăm hộ đồng bào DTTS ở Bù Gia Mập đã ổn định cuộc sống, vươn lên khá giả. Ngoài thu nhập từ việc tuần tra, bảo vệ rừng, các hộ còn được hưởng nhiều lợi ích khác từ rừng như được khai thác “lộc rừng” là các loại rau rừng như: lá nhíp, đọt mây, măng; thu hoạch trái cây xoài, vải, chôm chôm, trường, sấu, ươi rừng...

Không chỉ các hộ nghèo mà nhiều hộ gia đình khá giả cũng tích cực tham gia bảo vệ rừng, coi đây là trách nhiệm đối với thiên nhiên. Điển hình là gia đình anh Điểu Vi Rút ở xã Bù Gia Mập, hiện sở hữu gần 8 ha điều, có xe hơi, nhà cửa khang trang, tiện nghi đầy đủ nhưng vẫn gắn bó với cộng đồng nhận khoán bảo vệ rừng suốt gần 20 năm qua. 

Tương tự, hộ anh Điểu Vơn với 5 ha điều hơn 10 năm tuổi, 2 ha cao su đang cho mủ, cuộc sống ổn định với nhà lầu, xe hơi… nhưng vẫn tích cực tham gia cộng đồng, giữ rừng như giữ mái nhà chung.

Ông Vương Đức Hòa, Giám đốc VQG Bù Gia Mập cho biết, hiện nay, hơn 25.600 ha diện tích rừng của Vườn đã được giao khoán cho các cộng đồng thôn, bản và các đơn vị bộ đội đóng trên địa bàn. Cụ thể, 11 cộng đồng với 720 hộ dân chủ yếu là người Xtiêng và Mnông (chiếm hơn 95%), tại các xã Đắk Ơ, Bù Gia Mập (tỉnh Đồng Nai) và xã Quảng Trực (tỉnh Lâm Đồng) đang quản lý và bảo vệ 17.311 ha rừng. Bên cạnh đó, các Đồn Biên phòng đóng trên địa bàn cũng chịu trách nhiệm bảo vệ thêm 3.688 ha rừng.

Theo kết quả thu tiền dịch vụ môi trường rừng, năm 2013 tổng thu đạt hơn 14 tỷ đồng; đến năm 2022 vượt mốc 55 tỷ đồng. Năm 2023, tổng thu từ dịch vụ môi trường rừng đạt hơn 39,3 tỷ đồng và năm 2024 ước tính đạt hơn 45 tỷ đồng. Nguồn thu tăng qua các năm kéo theo mức chi trả cho mỗi ha rừng cũng tăng lên.

 Hiện mức chi trả dịch vụ môi trường rừng trung bình dao động 600.000 - 700.000 đồng/ha/năm, nhờ đó mỗi hộ dân tham gia bảo vệ rừng nhận khoảng 20 - 25 triệu đồng/năm. Với hộ bình quân 5 người, mỗi thành viên nhận từ 4 - 5 triệu đồng/năm (tương đương khoảng 10 ngày tuần tra bảo vệ rừng mỗi tháng), chưa kể khoản hỗ trợ riêng của Chính phủ cho đồng bào DTTS tham gia bảo vệ rừng.

Quét sạch nạn phá rừng, săn bắt thú

Theo ông Vương Đức Hòa, những năm qua, công tác tuần tra và bảo vệ rừng nhằm ngăn chặn các đối tượng khai thác lâm sản trái phép được thực hiện một cách thường xuyên và liên tục. Hạt Kiểm lâm phối hợp với chính quyền xã Bù Gia Mập, Đồn Biên phòng và các đơn vị nhận khoán bảo vệ rừng tăng cường công tác tuần tra, truy quét trên toàn bộ lâm phần VQG, nhờ vậy, Vườn Quốc gia được bảo vệ hiệu quả.

Tình trạng phá rừng, lấn chiếm đất rừng, khai thác lâm sản trái phép, cháy rừng và săn bắt thú tại VQG đã giảm rõ rệt. Hơn 15 năm qua, không có vụ cháy rừng nào xảy ra, số vụ khai thác lâm sản trái phép, săn bắt thú giảm xuống, chỉ còn vài vụ nhỏ lẻ.

Qua những thành công trong việc bảo vệ và phát triển bền vững rừng, VQG Bù Gia Mập đã chứng minh rằng, sự phối hợp chặt chẽ giữa các lực lượng và cộng đồng là chìa khóa quan trọng để bảo vệ môi trường và phát triển kinh tế địa phương một cách hiệu quả và bền vững.