Tại thị xã Tịnh Biên, nghề nấu đường thốt nốt đã trở thành truyền thống lâu đời, mang lại nguồn thu nhập ổn định cho đồng bào dân tộc Khmer. Dọc theo tuyến đường Tỉnh lộ 955 dẫn vào trung tâm phường An Phú, du khách dễ dàng bắt gặp nhiều điểm bày bán đường thốt nốt - đặc sản do chính bà con Khmer làm ra.

Khóm Sóc Tà Ngáo, phường An Phú là nơi tập trung nhiều hộ gia đình vẫn duy trì nghề nấu đường thốt nốt truyền thống. Mỗi năm, từ tháng 11 âm lịch đến tháng 5 âm lịch năm sau, khi mùa mưa kết thúc, chuyển sang mùa khô, bà con lại tất bật chuẩn bị dụng cụ để bắt đầu mùa nấu đường mới.

Gia đình ông Châu Nhen, trú tại khóm Sóc Tà Ngáo, phường An Phú có ba thế hệ theo nghề nấu đường thốt nốt. Ông Châu Nhen chia sẻ: “Tôi đã gắn bó với nghề này hơn 25 năm. Hiện, gia đình tôi có 10 cây thốt nốt và thuê thêm 6 cây của người dân xung quanh. Mỗi ngày, chúng tôi thu hoạch hai lượt, được hơn 30 lít nước từ cuống hoa thốt nốt, nấu ra hơn 6kg đường, bán với giá 50.000 đồng/kg. Nghề này rất vất vả, phải leo trèo trên cao và đi từ sáng sớm mới lấy được nhiều nước thốt nốt. Công đoạn nấu đường không khó, nhưng đòi hỏi sự siêng năng, vì muốn có đường ngon, trắng thì phải chụm lửa và đảo liên tục”.

“Đường thốt nốt được bày bán nhiều ở các khu du lịch, được du khách ưa chuộng mua về làm quà. Nhờ nghề nấu đường, gia đình tôi có thu nhập khoảng 8 triệu đồng mỗi tháng, đủ để trang trải cuộc sống”, ông Nhen nói thêm.

Để lấy được “loại mật” ngọt ngào, kết tinh từ nắng gió vùng Bảy Núi, người dân phải dùng kẹp tre để kẹp vào bông thốt nốt vài ngày trước khi bắt đầu thu hoạch nước. Hàng trăm năm qua, đồng bào Khmer nơi đây đã biết tận dụng và khai thác giá trị từ cây thốt nốt, sử dụng hoa để ép lấy nước làm đường.

Trò chuyện với chị Néang Sô Pha, ấp Ninh Hòa, xã An Tức, chị chia sẻ: “Mỗi ngày, chồng tôi trèo lên cây để đặt nước thốt nốt, thu được đầy một can 30 lít, tôi phải chở về để nấu ngay. Hiện đang vào mùa thu hoạch, bà con trong phum sóc đến mua rất nhiều, các mối lái cũng thường xuyên đến hỏi lấy đường. Ngoài ra, nước thốt nốt giải khát được bán với giá 10.000 đồng/lít, nhưng do lượng nước ít nên nhà tôi chỉ đủ bán cho bà con trong xóm”.

Hiện nay, đường thốt nốt đã có thương hiệu riêng và được xuất khẩu chính ngạch sang thị trường châu Âu, dần khẳng định vị thế trên thị trường trong và ngoài nước của người dân Khmer vùng Bảy Núi.

Chị Chau Ngọc Diệu, Giám đốc Công ty Cổ phần Palmania và là nghệ nhân nấu đường thốt nốt tại thị trấn Tri Tôn phấn khởi khi nghề truyền thống nấu đường thốt nốt của đồng bào Khmer được vinh danh là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Chị chia sẻ: “Sau nhiều thăng trầm, nghề nấu đường thốt nốt giờ đây có thêm động lực phát triển mạnh mẽ. Điều đó càng thôi thúc chúng tôi nỗ lực giữ gìn và phát triển đặc sản này”.

Hiện nay, chính quyền địa phương đã triển khai nhiều giải pháp bảo tồn nghề truyền thống này. Ông Trần Minh Giang, Phó Chủ tịch huyện Tri Tôn cho biết: “Cây thốt nốt hiện là nguồn nguyên liệu chính cho nhiều sản phẩm OCOP của địa phương. Thời gian qua, huyện đã tổ chức nhiều sự kiện văn hóa để giới thiệu sản phẩm từ thốt nốt, đồng thời phát triển du lịch trải nghiệm. Du khách có thể trực tiếp tham quan quy trình nấu đường, thưởng thức nước thốt nốt tươi tại chỗ và mua các sản phẩm về làm quà. Qua đó, chúng tôi vừa giữ gìn, phát huy nghề truyền thống, vừa khai thác và chế biến sản phẩm đường thốt nốt của đồng bào Khmer, góp phần giúp đặc sản của An Giang ngày càng khẳng định giá trị trong đời sống cộng đồng”.