Cả nước hiện có 173 khu bảo tồn với tổng diện tích hơn 2.500ha, gồm 33 vườn quốc gia, 66 khu dự trữ thiên nhiên, 18 khu bảo tồn loài và sinh cảnh, 56 khu bảo vệ cảnh quan. Có 23 quy hoạch bảo tồn ĐDSH cấp tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương được phê duyệt, 11 tỉnh đã xây dựng xong chờ phê duyệt.

Hiện nay, nhiều địa phương đang tích cực triển khai thực hiện các quy hoạch đã được phê duyệt như Hà Nội, Điện Biên, Sơn La, Cao Bằng, Quảng Ninh… Các tỉnh còn chủ động quy hoạch thêm các đối tượng quy hoạch mới gồm 44 khu bảo tồn thiên nhiên (BTTN), 37 cơ sở bảo tồn ĐDSH và 15 hành lang ĐDSH. Nhiều khu BTTN nằm ở miền núi, vùng đồng bào DTTS như: Khu BTTN Mường Nhé, Khu BTTN Pù Luông, Vườn quốc gia Cúc Phương… đang thực hiện hiệu quả công tác bảo vệ ĐDSH với sự tham gia tích cực của đồng bào DTTS.

Trong những năm qua, hoạt động bảo vệ môi trường trên cả nước nói chung, khu vực DTTS và miền núi nói riêng đã đạt được những kết quả quan trọng. Bằng phương pháp tuyên truyền, vận động người dân bảo vệ động vật hoang dã, cán bộ Kiểm lâm đến từng nhà, hướng dẫn bằng hình ảnh dễ hiểu, sinh động kết hợp nắm thông tin và thực việc giao khoán rừng, huy động sức dân tham gia giữ rừng.

Vườn quốc gia Ba Bể là một ví dụ điển hình cho việc thực hiện hiệu quả công tác bảo vệ ĐDSH khi vận động được sự tham gia tích cực của đồng bào DTTS tại khu vực. Vườn đã giao khoán toàn bộ diện tích cho 41 thôn, bản quản lý, bảo vệ, trung bình mỗi thôn nhận khoán 50 - 70ha, tuần tra rừng 3 - 4 lần/tuần. Mỗi năm, lực lượng Kiểm lâm thực hiện 4 đợt truy quét cao điểm những khu vực có nguy cơ phá rừng cao. 5 năm qua, tỷ lệ phá rừng giảm dần, năm 2019 chỉ còn 16 vụ, giảm 12 vụ so với năm 2018. Rừng xanh được giữ, nhiều loài động vật quý hiếm nay đã trở về.

Có thể nói, đồng bào DTTS góp một phần lớn vào hiệu quả của bảo vệ ĐDSH trên khắp cả nước. Đây là kết quả từ tư duy tiến bộ của bà con DTTS: Chọn chung sống với rừng.

Là những người trực tiếp sinh sống và thụ hưởng lợi ích từ các khu BTTN, Vườn quốc gia,… đời sống kinh tế của bà con ngày một nâng cao khi thay đổi quan điểm, tư duy bảo vệ ĐDSH gắn với phát triển sinh kế bền vững như: Trồng rừng, trồng rau, cây đặc sản, làm du lịch cộng đồng…