Hệ thống chùa, am, tháp Ngọa Vân là những kiến trúc phật giáo lớn của Thiền phái Trúc Lâm được hình thành vào đầu thế kỷ XIV thuộc thôn Tây Sơn, xã Bình Khê (thị xã Đông Triều, Quảng Ninh). Quần thể di tích am - chùa Ngọa Vân nằm trên núi cao “Bảo Đài sơn” ở phía Tây dãy núi Yên Tử - cánh cung Đông Triều, ngày nay thuộc thôn Tây Sơn, xã Bình Khê, thị xã Đông Triều.

Am, chùa Ngọa Vân là thánh địa linh thiêng của Phật giáo Trúc Lâm - nơi đức vua, Phật hoàng Trần Nhân Tông tu hành, hóa Phật. Ngọa Vân là 1 trong 14 điểm di tích quan trọng thuộc Khu di tích nhà Trần tại Đông Triều, được Thủ tướng Chính phủ xếp hạng Di tích lịch sử Quốc gia đặc biệt (tại Quyết định số 2383/QĐ-TTg ngày 9/12/2013).

Lễ hội Xuân Ngọa Vân được tổ chức thường niên vào ngày 9 tháng Giêng và diễn ra đến hết tháng 3 âm lịch hàng năm. Tại Lễ khai hội Xuân Ngọa Vân năm 2023 diễn ra nhiều hoạt động độc đáo: Phần nghi lễ cầu quốc thái, dân an; gióng trống - thỉnh chuông khai hội...

Lễ hội là hoạt động văn hóa mang giá trị nhân văn sâu sắc, với ý nghĩa hướng về cội nguồn; đồng thời là dịp để các tầng lớp Nhân dân, Phật tử, du khách hành hương về Ngọa Vân, Đông Triều - vùng đất Phật trời Nam để dâng hương, kính lễ, tri ân công đức to lớn của đức Phật hoàng Trần Nhân Tông và tôn vinh những giá trị tư tưởng của Thiền phái Trúc Lâm, cầu phúc, cầu tài cho một năm an lạc.

Đây cũng là dịp để tuyên truyền quảng bá nâng cao nhận thức cho Nhân dân và du khách thập phương về tầm quan trọng, giá trị to lớn của Khu di tích Quốc gia đặc biệt nhà Trần tại thị xã Đông Triều; góp phần bảo tồn và phát huy giá trị của khu di tích.