Khởi nghiệp từ vườn nhà

Câu chuyện bắt đầu từ vườn ớt nhỏ phía sau nhà anh Lỷ Văn Quạn. Loại quả này có cái tên độc đáo gắn liền với chim chào mào thường tìm đến ăn ớt mỗi mùa chín đỏ. Không cay nồng như ớt thường, ớt chào mào mang vị cay dịu, giòn tan, đặc biệt có thể ngâm muối cả năm mà vẫn giữ nguyên hương vị. Trong bữa cơm của người Sán Chỉ, món mèn mén, cá suối hay thịt gác bếp nếu thiếu chén muối ớt chào mào coi như chưa trọn vị.

Ban đầu, anh Quạn lấy giống ớt mọc trên đồi về trồng chỉ trồng để phục vụ gia đình. Sau đó thấy nhiều người ưa thích, anh mở rộng diện tích, bán lẻ cho bà con quanh vùng. Đến năm 2019, anh quyết định thử nghiệm trồng theo hướng hữu cơ, thay phân hóa học bằng phân gà hoai mục. Kết quả vượt ngoài mong đợi: Cây sinh trưởng tốt, giữ trọn hương vị giòn cay đặc trưng.

“Lúc đầu tôi chỉ trồng vài luống để ăn trong nhà. Ai ngờ bà con đến chơi đều xin giống, đặt mua. Lúc ấy tôi mới nghĩ, tại sao không biến loại quả gắn bó với người Sán Chỉ này thành sản phẩm đặc sản”, anh Quạn nhớ lại.

Từ ớt tươi, anh Quạn sáng tạo thêm nhiều sản phẩm chế biến như ớt ngâm tỏi muối, muối ớt, ớt khô, ớt bột… Sản phẩm không chất bảo quản, nhanh chóng chinh phục khách hàng qua các kênh bán hàng trực tuyến.

Năm 2023, sản phẩm ớt chào mào chính thức được công nhận OCOP 3 sao của tỉnh. Thu nhập bình quân mỗi năm đạt 300 - 400 triệu đồng.

Từ triền đồi hoang vu đến bàn ăn phố thị

Tuy nhiên, giống ớt chào mào cũng rất “khó tính”: Nếu trồng theo hướng hữu cơ cây sẽ xanh tốt lâu, còn dùng phân hóa học cây sẽ nhanh chóng héo rũ. Điều đó khiến việc mở rộng diện tích cây ớt gặp không ít thách thức, nhưng cũng giúp ớt chào mào giữ được thương hiệu ớt sạch trên thị trường.

Nhờ sự hỗ trợ của chính quyền địa phương, sản phẩm đã có mặt trong hệ thống một số nhà hàng lớn trên địa bàn tỉnh. Đây là bước tiến lớn, đưa ớt chào mào từ bàn ăn vùng cao đến với thực khách thành phố và du khách khắp nơi.

Không dừng lại ở thành công cá nhân, anh Quạn mở rộng 2 ha và liên kết với nhiều hộ dân để xây dựng vùng nguyên liệu. Đến nay, đã có 6 gia đình tham gia mô hình. Trong đó, gia đình anh Chíu Chằn Sếnh hiện canh tác khoảng 1/2 ha, mang lại nguồn thu nhập khoảng 40 triệu đồng/năm.

“Được anh Quạn hướng dẫn kỹ thuật, gia đình tôi đã tham gia trồng ớt chào mào. Nhờ vậy thu nhập gia đình ổn định hơn trước nhiều. Không chỉ gia đình tôi mà nhiều gia đình khác cũng tham gia. Bản thân tôi nghĩ đây là cách làm tốt, cần nhân rộng hơn nữa để bà con phát triển kinh tế”, anh Sếnh phấn khởi nói.

Bà Hoàng Thị Duyên - Chủ tịch Hội Nông dân xã Đông Ngũ nhấn mạnh: “Anh Quạn là một thanh niên trẻ năng động, không chỉ phát triển mô hình ớt chào mào để nâng cao thu nhập cho gia đình mình, mà còn hỗ trợ nhiều hộ khác cùng tham gia, góp phần phát triển kinh tế địa phương”.

Năm 2023, sản phẩm ớt chào mào của cơ sở anh được Hội Nông dân tỉnh tôn vinh là sản phẩm nông nghiệp tiêu biểu; năm 2024, dự án tiếp tục giành giải Nhì cuộc thi “Ý tưởng khởi nghiệp sáng tạo” cấp tỉnh... 

Câu chuyện khởi nghiệp từ cây dại của anh Lỷ Văn Quạn không chỉ giúp bà con Sán Chỉ tăng thêm thu nhập, mà còn truyền cảm hứng cho nhiều bạn trẻ vùng cao, có thể bắt đầu tìm kiếm ý tưởng khởi nghiệp từ chính sản vật xung quanh ta.