Analytic
Báo Dân tộc và Phát triẻn
Chuyên trang

Dân tộc - Tôn giáo với sự phát triển của đất nước

Sắc màu 54

Lễ ăn mừng đầu lúa mới của đồng bào Raglay (Ninh Thuận): Gắn kết dòng họ, thân tộc

Sơn Ngọc - 08:06, 09/04/2023

Nghệ nhân Ưu tú Tà Thía Banh, Bí thư Đảng ủy xã Phước Hà (huyện Thuận Nam, tỉnh Ninh Thuận) cho biết, trong tháng 2 vừa qua, bà con Raglay rất phấn khởi khi Lễ ăn mừng đầu lúa mới được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia năm 2023. Đây là niềm vinh dự và tự hào của đồng bào Raglay trong việc gìn giữ tập quán tốt đẹp có ý nghĩa tâm linh sâu sắc được ông bà xưa truyền lại cho con cháu ngày nay.

Các nghệ nhân xã Phước Hà tái hiện nghi lễ ăn mừng đầu lúa mới của đồng bào Raglay địa phương.
Các nghệ nhân xã Phước Hà tái hiện nghi lễ ăn mừng đầu lúa mới của đồng bào Raglay địa phương

Cũng theo Nghệ nhân Ưu tú Tà Thía Banh, nghi lễ ăn mừng đầu lúa mới được người Raglay tổ chức theo quy mô gia đình, tộc họ. Thời gian tổ chức vào dịp Tết Nguyên đán hằng năm. Việc tổ chức tùy theo điều kiện kinh tế của từng gia đình, tộc họ, có thể diễn ra hằng năm hoặc vài ba năm tổ chức một lần. Thời điểm ăn mừng đầu lúa cũng tùy theo gia đình. Tính đến nay, toàn xã Phước Hà đã có 10 tộc họ thực hiện nghi lễ ăn đầu lúa mới như Tà Thía, Ka Dá, Tà Yên, Ô Rai, Bà Râu…

Vật phẩm nghi lễ ăn mừng đầu lúa mới được gia chủ đặt ra 3 mâm cúng gồm: Thần lúa, ông bà tổ tiên, mã la. Mỗi mâm cúng lễ vật như nhau gồm: Lúa trồng trên nương rẫy giã ra gạo nấu cơm mới, gà luộc, cua núi luộc, rượu cần, trứng gà, trầu cau, thuốc hút, rượu trắng, hạt cườm, vải, vòng đeo tay, kiềng đeo cổ, cây nêu, dây lục lạc, cám gạo, canh lá bép hoặc canh đu đủ, giã lúa rang vàng làm thành bánh Apéc.

Nguyên liệu làm món bánh Apéc là gạo nếp rẫy, được ngâm qua một đêm, rang vàng rồi giã nhuyễn thành bánh. Bánh Apéc là vật phẩm quan trọng trong nghi lễ ăn đầu lúa mới để dâng cúng thần linh. Người chủ lễ (Kây tru) trình mâm cúng vái gọi thần lúa, thần núi, thần mặt trời, ông bà tổ tiên về vui hưởng lễ cúng ăn đầu lúa mới. Thần linh chứng kiến lòng thành con cháu, phù hộ cho mưa thuận gió hòa, bắp lúa được mùa, gia súc đầy đàn, xóm làng no ấm, gia đình mạnh khỏe, thôn xóm bình yên.

Trong lúc chủ lễ làm nghi thức cúng, các nghệ nhân thổi kèn bầu và vỗ mã la điệu “Tà a pô mai” (điệu nhạc mời thần linh) có tiết tấu rộn ràng, vui tươi. Sau khi thực hiện nghi thức cúng thần linh, ông chủ lễ ăn một chén cơm gạo lúa mới với canh rồi mời bà con tộc họ có mặt trong nghi lễ ăn cơm, uống rượu cần...

Nghệ nhân Tà Yên Lơ trang trí cây nêu phục vụ nghi lễ ăn đầu lúa mới.
Nghệ nhân Tà Yên Lơ trang trí cây nêu phục vụ nghi lễ ăn đầu lúa mới

Lễ ăn mừng đầu lúa mới thường được đồng bào Raglay tổ chức trong thời gian từ chiều hôm trước đến sáng hôm sau thì cúng “Tó tra no”, cúng hạ nêu. Lễ vật hạ niêu gồm cơm canh mới nấu và rượu cần, thịt gà mới. Chi phí nghi lễ ăn mừng đầu lúa mới khoảng 4 - 5 triệu đồng, do tộc họ đóng góp cùng nhau thực hiện.

Lễ ăn mừng đầu lúa mới có ý nghĩa nhân văn sâu sắc, là dịp bà con gặp nhau thăm hỏi, động viên, khen thưởng con cháu đạt thành tích cao trong học tập, gắn kết tình thân tộc, giúp vốn làm ăn để xây dựng cuộc sống ấm no, hạnh phúc, nỗ lực phấn đấu đạt các tiêu chí xã nông thôn mới vào năm 2025…

Ngày 2/2/2023, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ký ban hành Quyết định số 149/QĐ-BVHTTDL đưa vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia tập quán xã hội và tín ngưỡng “Lễ ăn mừng đầu lúa mới của người Raglay”, xã Phước Hà, huyện Thuận Nam, tỉnh Ninh Thuận. Đây là tin vui tạo tâm lý phấn khởi trong đời sống xã hội đối với cán bộ, Nhân dân xã Phước Hà thực hiện hiệu quả việc gìn giữ, phát huy truyền thống văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc.

Tin cùng chuyên mục
Kết nối di sản văn hóa phi vật thể - “Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên”

Kết nối di sản văn hóa phi vật thể - “Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên”

Trong 2 ngày 21, 22/11, Cục Di sản văn hóa, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch phối hợp với Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Đắk Lắk tổ chức Tập huấn triển khai mô hình kết nối di sản văn hóa phi vật thể “Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên” trong hành trình du lịch di sản Buôn Ma Thuột - Đắk Lắk.