Từ vùng đất khô cằn đến những mùa quả ngọt

"Trước đây ở đây chỉ có sắn, keo, và những mùa vụ chẳng đủ nuôi sống cả nhà", chị Phan Thị Sâm ở thôn Nông Lý, xã Thành Lâm, huyện Thạch Thành mở đầu câu chuyện khi đưa tôi đi giữa vườn ổi của gia đình hơn 600 gốc. Đã là vụ thu hoạch thứ ba, chị Sâm không giấu được niềm vui: "Ổi lê Đài Loan dễ trồng, hợp khí hậu ở đây, nếu chăm đúng kỹ thuật thì quả giòn, ngọt, thương lái rất ưa."

Mỗi năm, vườn ổi nhà chị Sâm cho ra khoảng 20 tấn quả. Giá bán dao động từ 10.000 đến 15.000 đồng/kg, thu nhập đủ nuôi ba con ăn học và trang trải cuộc sống. Vừa hái ổi, chị vừa chỉ tay về phía ngọn đồi bên kia: “Ngày xưa đất đó toàn cỏ dại, giờ cả thôn trồng ổi cả rồi”. Quả đúng vậy, thôn Nông Lý giờ như một “xứ sở ổi”, với hàng trăm hộ dân - chủ yếu là người Mường và Kinh  cùng bám trụ với loại cây từng xa lạ này.

Nếu chị Sâm là một trong những người gặt hái thành công từ cây ổi, thì ông Hoàng Quốc Phòng ở thôn Tân Lý chính là người đặt những viên gạch đầu tiên. Năm 2015, khi nhiều người còn nghi ngại, ông đã mạnh dạn đưa giống ổi lê Đài Loan từ các tỉnh bạn về trồng xen với 6ha thanh long trên mảnh đất đồi bạc màu.

"Tôi đi học hỏi ở Hưng Yên, rồi Hà Nam, thấy cây ổi khỏe, dễ thích nghi, về trồng thử một ít. Ai ngờ hợp đất quá!", ông Phòng cười hiền hậu. Hơn chục năm qua, ông không chỉ mở rộng diện tích vườn mà còn cung cấp cây giống cho bà con, truyền lại kỹ thuật chăm sóc. Giờ đây, nhắc đến ông, người dân Thành Tâm đều trân trọng gọi bằng cái tên thân mật: “Ông Phòng ổi”.

Sự phát triển của cây ổi không chỉ dừng lại ở mô hình kinh tế hộ gia đình. Lớp trẻ của Thành Tâm đã bắt đầu bước những bước táo bạo hơn, chuyên nghiệp hơn.Trong đó, phải kể đến anh Bùi Anh Kiều, thôn Vạn Bảo.

Bắt đầu với 5ha đồi, anh Kiều không chỉ trồng ổi, thanh long mà còn tiên phong thành lập Hợp tác xã (HTX) ổi Thành Tâm. “Tôi nhận ra, chỉ trồng đơn lẻ thì thu nhập sẽ mãi nhỏ lẻ và sẽ luôn bị động về thị trường. Muốn vươn ra thị trường lớn, phải làm bài bản, liên kết lại”, anh Kiều chia sẻ khi dẫn tôi thăm khu sơ chế và đóng gói sản phẩm của HTX".

Ổi của HTX hiện đã có mặt ở các siêu thị Co.opmart, đạt chuẩn OCOP 3 sao và được người tiêu dùng ưa chuộng. Thu nhập sau chi phí của gia đình anh đạt hơn 500 triệu đồng mỗi năm, tạo việc làm cho hàng chục lao động địa phương. “Giờ không chỉ bán quả, mình còn bán cả niềm tin và thương hiệu của quê hương”, anh Kiều nói, ánh mắt đầy kỳ vọng.

Cây ổi “mũi nhọn” kinh tế mới

Ông Bùi Văn Thuần, Chủ tịch UBND xã Thành Tâm, Thạch Thành cho biết: “Toàn xã có gần 147ha trồng ổi trên tổng diện tích cây ăn quả hơn 320ha. Nếu trước kia bà con trồng phân tán thì giờ đã quy hoạch tập trung, có kỹ thuật, có đầu ra.”

Không chỉ ở huyện Thạch Thành, mô hình trồng ổi còn lan rộng sang các huyện lân cận. Tại xã Bãi Trành, huyện Như Xuân, ông Nguyễn Duy Vĩnh,  thành viên HTX Vĩnh Thịnh – cũng đã gắn bó với cây ổi hơn 12 năm. Từ đất rừng trồng keo, ông cải tạo thành vườn cây ăn quả kết hợp chăn nuôi. Cây ổi giúp ông có thu nhập hơn 200 triệu đồng/năm, ổn định việc làm cho nhiều lao động.

Ông Lê Tiến Đạt, Phó Trưởng phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện Như Xuân, khẳng định: “Diện tích trồng ổi của huyện đã vượt 87ha, tập trung ở các xã Xuân Hòa, Bãi Trành, Xuân Bình. Năng suất đạt 30 tấn/ha/năm. Cây ổi giờ không còn là cây thử nghiệm nữa, mà là cây chủ lực xóa đói giảm nghèo.”

Trở lại Thành Tâm vào cuối buổi chiều, khi mặt trời đỏ rực khuất dần sau những rặng đồi, tôi thấy rõ một điều: cây ổi không chỉ mang lại những mùa quả ngọt mà còn là minh chứng cho niềm tin, nghị lực và sự thay đổi trong tư duy làm nông của nông dân xứ Thanh.

Từ những thửa đất bạc màu, từ những ngày chỉ biết trồng sắn, keo, bà con nơi đây đã chuyển mình mạnh mẽ. Sự dấn thân của những người như ông Phòng, chị Sâm, anh Kiều không chỉ làm giàu cho bản thân mà còn truyền lửa cho cả cộng đồng.

Có thể nhìn nhận, “biến đất cằn thành quả ngọt”, không chỉ là một quá trình khai thác thế mạnh phát triển trong nông nghiệp, mà còn là câu chuyện về tinh thần cần cù lao động bền bỉ, sáng tạo của người nông dân ở nhiều vùng đất đồi núi xứ Thanh hiện nay...