Quảng Nam có 14 xã thuộc 2 huyện Nam Giang và Tây Giang có đường biên giới tiếp giáp với tỉnh Sê Kông của Lào. Khu vực biên giới đất liền của tỉnh Quảng Nam chủ yếu là địa bàn định cư của đồng bào các DTTS từ lâu đời. Do nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó chủ yếu do địa hình hiểm trở, thời tiết khắc nghiệt nên đời sống của đồng bào các DTTS ở miền núi Quảng Nam còn nhiều khó khăn, vất vả. Nhiều làng của đồng bào DTTS nằm cách xa trung tâm xã, thường bị chia cắt khi mưa lũ về; nhu cầu thăm khám, chữa bệnh khi ốm đau của bà con chưa được đáp ứng kịp thời do hệ thống y tế cơ sở chưa thể phủ kín được.

Giai đoạn 2016 - 2020, chính sách hỗ trợ bảo hiểm y tế (BHYT) đối với người DTTS trên địa bàn tỉnh được quan tâm và triển khai thực hiện đầy đủ, kịp thời; người DTTS được khám và điều trị theo chế độ BHYT thường xuyên. Việc thông tuyến đối với các cơ sở khám chữa bệnh đã tạo điều kiện cho người bệnh được quyền lựa chọn cơ sở khám chữa bệnh theo ý muốn và phù hợp với điều kiện của từng gia đình. Ngân sách nhà nước cũng ưu tiên cho chính sách BHYT người DTTS. Trong 5 năm (2016 - 2020) đã hỗ trợ 232,818 tỷ đồng, trong đó ngân sách Trung ương 52,121 tỷ đồng đồng, ngân sách tỉnh 180,697 tỷ đồng để thực hiện hỗ trợ chính sách BHYT cho đồng bào DTTS với khoảng 325.363 lượt thẻ BHYT.

Tuy nhiên, sau khi Quyết định số 861/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về việc Phê duyệt danh sách các xã khu vực 3, khu vực 2, khu vực 1 vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2025 có hiệu lực thì một số khu vực có đồng bào DTTS sinh sống không còn được hỗ trợ BHYT như trước đây. Cụ thể, tỉnh Quảng Nam có 38 xã với khoảng 22.380 người DTTS bị ảnh hưởng chính sách hỗ trợ BHYT từ ngân sách nhà nước. Đồng bào các DTTS vùng miền núi, đặc biệt là ở các xã đã đạt chuẩn nông thôn mới không còn được hỗ trợ chính sách BHYT từ ngân sách nhà nước. Nhiều người DTTS không có điều kiện tham gia BHYT tự nguyện, vì vậy, khi bị ốm đau rơi vào tình cảnh khó khăn.

Đặc biệt khi thực hiện Chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới ở các xã thuộc vùng đồng bào DTTS và miền núi tỉnh thì người dân có tâm lý lo sợ mất chính sách của Nhà nước hỗ trợ, trong đó có chính sách BHYT. Tâm lý này tạo ra những rào cản khi vận động người dân thoát nghèo và tham gia xây dựng nông thôn mới.

Xác định việc nâng cao chất lượng khám, chữa bệnh cho người dân là một trong những nhiệm vụ trọng tâm, thời gian qua, ngành Y tế tỉnh Quảng Nam đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp, góp phần bảo đảm an sinh xã hội. Đáng chú ý, ngày 12/1/2022, HĐND tỉnh Quảng Nam đã ban hành Nghị quyết số 04/2022/NQ - HĐND Quy định chính sách hỗ trợ bảo hiểm y tế đối với đồng bào DTTS giai đoạn 2022 - 2025. Đối với đồng bào DTTS thuộc đối tượng quy định tại Điều 4 Nghị định số 146 của Chính phủ, ngân sách tỉnh cấp bù đảm bảo hỗ trợ 100% mức đóng BHYT.

Như vậy, đối với đồng bào DTTS chưa được hưởng BHYT do ngân sách nhà nước đóng và hỗ trợ, ngân sách tỉnh sẽ hỗ trợ 100% mức đóng BHYT. Tổng kinh phí thực hiện giai đoạn 2022 - 2025 là hơn 48,8 tỷ đồng. Đến nay đồng bào DTTS tại các xã biên giới được cấp hơn 245.178 thẻ BHYT, đạt hơn 95%.

Chính sách hỗ trợ BHYT đối với đồng bào DTTS trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2022 - 2025 được ban hành thể hiện sự quan tâm xuyên suốt của Tỉnh ủy, HĐND, UBND, Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Quảng Nam đối với đồng bào DTTS, thể hiện tinh thần tương thân, tương ái, chia sẻ rủi ro, giúp đồng bào vượt qua lúc khó khăn, hoạn nạn, bảo đảm an sinh xã hội.

Việc đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị hiện đại và đào tạo nguồn nhân lực cho đội ngũ y tế đã góp phần nâng cao sức khỏe toàn dân, giúp đồng bào DTTS ở vùng biên giới Quảng Nam có sức khỏe, yên tâm phát triển kinh tế, ổn định cuộc sống, giảm nghèo bền vững. Đến năm 2022, toàn bộ 14/14 xã biên giới của tỉnh có trạm y tế và có bác sĩ phục vụ, cơ bản đáp ứng nhu cầu khám chữa bệnh ban đầu của Nhân dân địa phương; thực hiện tốt các Chương trình mục tiêu quốc gia về y tế, dân số, gia đình, trẻ em, đảm bảo thực hiện tốt công tác kiểm dịch qua biên giới. Đặc biệt là đợt bùng phát dịch Covid-19 trong các năm 2020 - 2021, đồng bào DTTS được cấp thẻ bảo hiểm y tế miễn phí, yên tâm hơn khi được chăm sóc sức khỏe ban đầu.

Hằng năm, ngành Y tế tỉnh tổ chức tập huấn nâng cao năng lực cho cán bộ y tế xã về kỹ năng thực hiện công tác y tế dự phòng, dân số; đào tạo, cập nhật chuyên môn cho y tế thôn bản, cô đỡ thôn bản; triển khai thường xuyên các hoạt động phòng, chống dịch bệnh nên không xảy ra dịch bệnh sốt rét, bệnh lao trên địa bàn; tổ chức khám sức khỏe, tư vấn, truyền thông cho người dân ở 14 xã biên giới, nhất là tổ chức khám sàng lọc các bệnh không lây nhiễm.

Giai đoạn 2017 - 2022, tổ chức khám sàng lọc bệnh tiểu đường cho 2.224 người; khám sàng lọc bệnh tăng huyết áp cho 3.315 người; khám sàng lọc ung thư cổ tử cung cho 1.299 phụ nữ; khám phát hiện, quản lý điều trị bệnh nhân tâm thần phân liệt, động kinh, rối loạn tâm thần tại 14 xã biên giới với 139 bệnh nhân; triển khai thực hiện giám sát hỗ trợ chuyên môn kỹ thuật sau đào tạo của tuyến trên trong các chương trình y tế - dân số và các chương trình, dự án khác, tập trung cho 14 xã biên giới.

Có thể nói, bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe cho Nhân dân là một trong những nhiệm vụ quan trọng, là ưu tiên hàng đầu nhằm thực hiện được mục tiêu giảm tỷ lệ mắc bệnh, tật và tử vong, nâng cao sức khỏe, tăng tuổi thọ, cải thiện chất lượng giống nòi, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống, chất lượng nguồn nhân lực. Sự quan tâm chăm sóc sức khỏe của đồng bào DTTS, nhất là đồng bào DTTS thuộc vùng biên giới góp phần thực hiện thắng lợi các mục tiêu của Chương trình phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS trên địa bàn tỉnh Quảng Nam giai đoạn 2021 - 2025.